Mehtap HALICI
Perakende Günleri 2023, “Dijital Dünya-Yeni Müşteri, Yeni Perakende, Yeni Dönem” ana temasıyla Haliç Kongre Merkezi’nde başladı. Sektörün ve dijital ticaretin geleceğine yön veren çok sayıda yerli ve yabancı konuşmacıyı 9 bin 500’ü aşkın üst düzey yöneticiyi bir araya getiren etkinlikte konuşan Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, Türkiye ekonomisinin büyümesi ve refahı geliştirmek için markalı üretim ve ihracatın daha da artması gerektiğini söyledi. Türkiye’nin üretimde bir marka ülke olduğunu vurgulayan Gültepe, “Artık bununla yetinmeyip markaların ülkesi olabilmeliyiz. Sadece BMD üyesi markaların yurt dışında 5 bini aşkın mağazası ve 11 bin civarında satış noktası bulunuyor. Sınırlarımızın ötesinde 17 bine yakın mağaza ve satış noktasına ulaşmak kolay iş değil. Hatta bazı ülkelerde alanlarında pazar lideri konumunda markalarımız var. Önümüzdeki yıllarda kuşkusuz çok daha iyi yerlere geleceğiz. Birçok sektörden küresel markalar çıkaracağız. Markanın çarpan etkisinden daha fazla yararlanmalıyız” dedi.
“Türkiye markasını tanıtıyorlar”
Türkiye’yi ihracatta ilk 10 ülke arasına çıkarma vizyonu ile çalıştıklarını vurgulayan Gültepe, şunları söyledi: “Bu hedefe ulaşmak için mutlaka markalı ihracatımızı artırmamız gerekiyor. Çünkü ihracat markaları, markalar ihracatı doğrudan etkiliyor. Kendi markasıyla ihracat yapan firmalarımız Ar-Ge’ye daha çok önem veriyor. Diğer firmalara göre daha fazla patent başvurusu gerçekleştiriyor. Daha fazla araştırmacı istihdamı sağlıyor. Küresel arenaya çıkan her firmamız aynı zamanda Türkiye markasını da dünyaya tanıtıyor. Bu bilinçle çalışmalarımıza devam ediyoruz.”
“AVM’lerde yıllık israf 10 milyar TL’yi buluyor”
Öte yandan yüksek maliyetler ve enflasyon nedeniyle markaların cirolarında yüzde 100 civarında bir artış olduğunu söyleyen Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel de, mevzuatta yapılan düzenlemelere rağmen AVM’lerde ödenen genel giderlerin bir türlü şeffaflaşamadığını belirtti. Öncel, “Markalar AVM’lere ayrıca ciro kirası ödüyor. Ciro kirası nedeniyle AVM’lerin gelirlerinde ciddi bir artış olmasına rağmen yüzde 400’e varan kira zammı talepleriyle karşılaşıyoruz. Oysa ciro kiraları yüzde 100 artarken kur artışı yıllık yüzde 35-40’ta kaldı. Yani AVM’lerin kira gelirlerinde döviz bazında net yüzde 60- 65 artış oldu” dedi. AVM’lerde toplam 14 milyon metrekare kiralanabilir alan bulunduğuna dikkat çeken Öncel şöyle devam etti:
“Metrekare başına her ay ortalama 60 TL’lik kayıp ve israf var. Yıllık hesapladığımızda 8-10 milyar TL arasında bir rakam ortaya çıkıyor. Bu parayla her biri 300 mağazalı 30 AVM inşa edilebilir veya 100 metrekarelik 10 bin mağaza açılabilir ya da yenilenebilir. BMD üyesi markalar için uygun koşullarda krediye erişimin de önemli bir sorun olmaya devam ettiğine dikkat çeken Öncel, önümüzdeki günlerde kredi sorununa çözüm bulunacağını ümit ettiklerini sözlerine ekledi.
“Yabancı yatırımcı oranı geriledi”
Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Nuri Şapkacı de sektördeki yabancı yatırımcı oranın son 5 yılda yüzde 28’lerden 20’lere gerilediği kaydetti. “Yeni yatırımların hayata geçirilebilmesi için tüm tarafların çıkarlarını optimum düzeyde ve uzun vadede koruyacak şekilde kararlar alınması gerekmektedir. Küresel uygulamaların Türkiye’ye uyarlanması, sadece AVM yatırımlarının değil otel, ofis, rezidans ve lojistik gibi diğer ticari gayrimenkul yatırımlarının da gündeme alınmasına olanak sağlayacaktır” diye konuştu. Şapkacı, 2023 yılının ilk çeyreğine ilişkin rakamların tüketicilerin pandemi sonrası sosyalleşme güdüsü ile alışveriş merkezlerine tekrar gitmeye başladığını bildirdi.
“Talepler erkene çekildi”
Zincir Mağazalar Derneği (ZMD) Başkanı Serhan Tınastepe, seçim dönemi olmasına rağmen depremin ve makroekonomik bazı belirsizliklerin etkisiyle 2023 yılının ilk yarısının beklentileri karşıladığının altını çizdi. Tınastepe, “Tüketicilerin özellikle tüketici elektroniği, beyaz eşya, ev ve yaşam kategorilerinde enflasyondan kaçınmak için taleplerini erkene çektiğini gördük. Bu da bu alanlarda işlerin canlılığını sağladı. Bunun dışında çok ciddi bir turizm etkisi görüyoruz.” şeklinde konuştu.
“Artan enerji maliyetleri ile mücadele ediyoruz”
Gıda Perakendecileri Derneği (GPD) Başkanı Alp Önder Özpamukçu, perakendenin GSMH’nın büyümesine iki kat daha fazla etki yapan bir sektör olduğunu kaydetti. Özpamukçu, “Net kar marjlarımız yüzde 2-3 seviyesinde. Bu nedenle gıda perakendecileri olarak maliyetlerimizi bir yandan verimlilikle, tedarik zincirlerin gelişimi ve üretimin takibi ile azaltmaya çalışırken, diğer taraftan da giderleri kontrol etme noktasında artan enerji maliyetleri başta olmak üzere petrol, doğalgaz, nakliye, lojistik ve işgücü maliyetleri ile mücadele ettiğimizi görüyoruz” dedi.
“Otele gelen turistin restoranlara faydası yok”
Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkanı Ramazan Bingöl, gastronomi turizminin payının yüzde 30-40 seviyesine çıkartılması gerektiğini belirterek “Otellere gelen turistlerin ne yazık ki kaldıkları şehre, o şehirdeki restoranlara faydası olmuyor. Bizim artık nicelikten çok, niteliğe odaklanarak gurme turizminin sektördeki payını artırmamız gerekiyor” dedi. Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu Başkanı (TAMPF) Hüseyin Altaş ise perakende sektörünün dijitalleşme alanında büyük bir çaba sarf ettiğini kaydetti.