Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en hızlı ve güvenilir referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Mayıs 2023 dönemi sonuçları açıklandı. Eşik değer olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, manşet PMI mayıs ayında değişim göstermeyerek 51,5 düzeyinde kaldı. Üst üste beşinci ay eşik değer 50,0’ın üzerinde gerçekleşen endeks, Türk imalat sektörünün faaliyet koşullarında iyileşmenin sürdüğüne işaret etti. Söz konusu ılımlı iyileşme, nisan ayındaki ile aynı olacak şekilde 2021 sonundan bu yana en yüksek oranda gerçekleşti.
Son anket kapsamında katılımcı firmalar yaygın bir şekilde talepte iyileşme olduğunu bildirdi. Bu iyileşmenin en doğrudan etkisi, yeni siparişlerin son üç ay boyunca güçlü bir şekilde artması oldu. Yeni ihracat siparişlerinde de artış kaydedildi. Bu gelişmelere bağlı olarak, imalatçılar üretim hacimlerini de son üç ay boyunca genişletti. Bazı anket katılımcıları, şubat ayındaki deprem sonrası faaliyetlerine henüz yeni dönebildiklerini belirtti. Yeni siparişlerdeki yükseliş, imalatçıların istihdam düzeylerini son üç aydır ilk kez artırmasına imkan sağladı. Bununla birlikte, firmalar erken emekliliklerin istihdamı sınırladığını bildirmeye devam etti. İstihdam düzeyindeki yükseliş, firmaların iş yüklerinin altından kalkabilmelerini sağladı ve önceki anket döneminde görülen artışın ardından birikmiş işler azalma kaydetti. Satın alma faaliyetindeki artışın yanı sıra girdi ve mamul stoklarının kullanımı da talebi karşılamaya yönelik çabaları destekledi.
Mayıs verileri, sektörde enflasyonist baskıların hafiflemeye devam ettiği yönünde sinyal verdi. Girdi maliyetleri büyük ölçüde Türk lirasındaki değer kaybı nedeniyle artmaya devam etse de enflasyon oranı yılın başından bu yana en düşük düzeye geriledi. Buna bağlı olarak, satış fiyatlarının artış hızı üst üste dördüncü ay gerileyerek Nisan 2020’den beri en düşük oranda kaydedildi.
Takip edilen 10 sektörün sekizinde üretim arttı
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI mayıs raporuna göre, imalat sanayi faaliyet koşullarında genele yaygın iyileşme oldu. Mayısta ağaç ve kağıt ürünleri ile elektrikli ve elektronik ürünler hariç, takip edilen 10 sektörün sekizinde üretim arttı. Kara ve deniz taşıtlarında üretim en hızlı artışı kaydederken, gıda ürünleri, metalik olmayan mineral ürünler ve giyim ve deri ürünleri sektörleri de yeniden büyüme patikasına geçti.
Yeni siparişlerde daha da olumlu bir tablo dikkat çekti ve yalnızca ağaç ve kağıt ürünleri sektöründe düşüş kaydedildi. En hızlı artışın gerçekleştiği tekstil ürünlerini çok az bir farkla kara ve deniz taşıtları takip etti. Makine ve metal ürünler, kara ve deniz taşıtları ve gıda ürünleri başta olmak üzere bazı sektörlerde yeni ihracat siparişlerindeki hızlı büyüme toplam yeni siparişleri destekledi.
Yeni siparişlerin genele yaygın bir şekilde artmasıyla birlikte, sektörlerin büyük bölümü mayıs ayında istihdamını genişletti. Elektrikli ve elektronik ürünler sektörünün istihdamı anketin başladığı Ocak 2016’dan beri en hızlı artışı kaydetmenin yanı sıra oran olarak diğer sektörleri de geride bıraktı. Çalışan sayıları yalnızca metalik olmayan mineral ürünler ve tekstil sektörlerinde düşüş kaydetti. Yeni siparişlerdeki büyümeye rağmen istihdamda sağlanan artış, genel olarak firmaların iş yüklerini yönetebilmesine yardımcı oldu. İkinci çeyreğin ortasında birikmiş işler 10 sektörden sadece dördünde arttı.
Girdi maliyetleri genel olarak yükselmeye devam etti, ancak sektörlerin çoğunluğunda enflasyon nisan ayına kıyasla düşüş gösterdi. En hızlı artış kara ve deniz taşıtları firmalarında, en yavaş artış ise kimyasal, plastik ve kauçuk ürünlerinde gerçekleşti. Bu eğilim nihai ürün fiyatları için de geçerli oldu. Elektrikli ve elektronik ürünler sektörünün üretiminde görülen yavaşlama, firmaların yeni siparişleri karşılayabilmek için genellikle mevcut stoklarını kullanmalarına yol açtı. Buna bağlı olarak nihai ürün stokları mayıs ayında hızlı bir şekilde azaldı. Ancak genel tabloya bakıldığında sektörlerin çoğunluğunda üretim sonrası stokların mayısta arttığı görüldü. Takip edilen 10 sektörün altısında artış kaydeden girdi stokları için de benzer bir tablo söz konusu oldu.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket verileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları söyledi: “Şubat’taki depremin yanı sıra COVID-19 salgınından bu yana süregelen aksamaların Türk imalat sektörü üzerindeki etkileri, Mayıs ayında kademeli bir şekilde azalmaya devam etti. Firmalar çalışan sayılarını artırma konusunda ilerleme kaydederek istihdamı yeniden büyümeye geçirebildi ve bu durum firmaların yeni siparişlerdeki artışı yanıtlayabilmesine yardımcı oldu.
Fiyatlar cephesinde ise rahatlama sürdü. Enflasyonist baskılar hafifleyerek genel olarak salgının başından bu yana görülen seviyelerin çok daha altında seyretti. Bu görece olumlu ortam, toparlanmanın önümüzdeki aylarda sürdürülmesine yardımcı olacaktır.
