Bebek ve çocuklarda gece veya gündüz uykusunun yeterli olup olmadığı aileler ve bakım verenler için önemli bir sorudur. Bu konuda yaş ve gelişim düzeyine göre ortalama uyku ihtiyacını gösteren kılavuzlardan yararlanılabilir. Ancak çocuklar arasında bireysel farklılıklar vardır ve her çocuğun uykusu kendine özeldir. Bu nedenle uyku yeterliliği konusunda sadece uyku süresine değil, uyku kalitesi ve uykular arasındaki sürece odaklanmak doğru bir yaklaşım olur.
Bir bebek veya çocuk uykudan kendi başına ve mutlu uyanıyor, bir sonraki uyku saatine kadar aktif, duygusal olarak stabil ve mutlu olarak zaman geçiriyorsa kabaca o uykunun yeterli olduğu söylenebilir. Aşağıda bebek ve çocuklarda uykunun yeterliliğine işaret eden bulgular özetlenmiştir.
Kolay ve mutlu uyanma:
Bebek veya çocuğun uykudan kendiliğinden, rahat, kolay ve mutlu bir şekilde uyanıyor olması o uyku periyodunun yeterli olduğunun önemli bir işaretidir. Zor uyanma, uyanma sonrası huysuzluk, huzursuzluk veya ağlama yetersiz uykuya işareti olabilir.
Enerji seviyesinin yüksek olması ve aktivite isteği:
Bebek veya çocuğun uykudan sonra enerjik ve fiziksel aktivitelere katılmak için istekli olması, yeterli süre ve dinlendirici bir uyku aldığının göstergesidir.
Uyandıktan sonra dikkat süresi:
Uyandıktan sonraki dönemde dikkat ve odaklama becerisi uyku yeterliliğinin bir göstergesidir. Bir bebek veya çocuğun uyandıktan kısa süre sonra dikkati dağılıyorsa veya odaklanmada zorlanıyorsa, bu uyku periyodunun yetersizliğinin işareti olabilir.
Beslenmeye istekli olma:
Bebek veya çocuğun uyandıktan sonra beslenmeye ilgisi ve iştahı genellikle vücudun dinlenmiş olmasının ve yeterli uykunun bir işaretidir. Yetersiz uyku iştah kaybına, daha az olarak da aşırı yemeye neden olabilir.
Motor beceriler ve fiziksel hareketlerde akıcılık:
Yeterli ve kaliteli bir uyku sonrası motor becerilerin üst düzeyde olması beklenir. Yürüyüş, denge ve motor becerilerde beklenenden düşük performans yetersiz bir uykunun işareti olabilir.
Uykuya geçişlerin kolay olması:
Gece ve gündüz uykuları birbirini doğrudan etkiler. Yeterli bir uyku sonraki uykuya dalmayı kolaylaştırır. “Uyku, uykunun mayasıdır” sözü bu durumu çok güzel tanımlar. Uykuya dalma sorunlarının en önemli nedenlerinden birisi önceki uyku ya da uykularını yetersiz olmasıdır.
Dinleme, anlama ve öğrenme becerisinin iyi olması:
Uyku bilişsel fonksiyonları doğrudan etkiler. Özellikle okul çağındaki çocuklarda yeterli ve kaliteli uykunun en önemli bulgularından birisi anlama, kavrama ve öğrenme becerileri üzerindeki olumlu etkileridir. Bu nedenle anlama ve öğrenme güçlüğü ve/veya akademik başarısızlık yaşayan tüm çocuklar uyku yeterliliği yönünden değerlendirilmelidir.