Dünyanın en önemli problemi olan Enflasyon, son aylarda izlenilen düşüş eğilimiyle merkez bankalarının hem hedeflediği patikaya yaklaştı hem de ciddi bir sorun olmaktan uzaklaşan bir tempo ile seyrini sürdürdü. Her ne kadar Çekirdek Enflasyon tarafındaki katılık hala gündemden düşmedi ve temkinli açıklamaların en önemli sebebi gibi görünse de ilgili katılığın zamanla kırılacağı ve gelecek dönemde de sorun olmaktan çıkacağına yönelik inanç kuvvetli. Bu da merkez bankalarının faiz – enflasyon arasındaki makasta ayarlamalar oluşturmasına ve ekonomik aktivite cephesine göz kırpmasına olanak tanımaktadır. ECB cephesinde ekonomik görünümde izlenen bozulma ile Fed öncesinde başladığı faiz indirim serüveni Manşet TÜFE %1,8’e düşerek yılın kalan 2 toplantısında da indirim hikayesinin devam etmesine olanak tanıdı. Fed cephesinde ise 4 yıl aradan sonra gelen 50 baz puan faiz indiriminin ana temasında istihdam piyasasında izlenen olumsuzluk popülerlik kazandı. Fed Başkanı Powell tarafında da istihdam dinamiklerini takip ediyoruz açıklaması yakın dönemde istihdam tarafındaki veri setinin daha fazla popülerlik kazanmasını sağladı. Bu açıdan 7 Kasım ve 18 Aralık tarihlerinde gerçekleşecek toplantılar öncesinde ABD istihdam piyasası sonuçlarını yakinen takip edeceğiz.
- Tarım sektörü haricinde (Sanayi, Kamu, Hizmet, vb) son ay içerisinde çalışan insanların sayısındaki değişikliklere Tarım Dışı İstihdam (Nonfarm Payrolls),
- ABD ekonomisinde geride kalan ay içerisinde iş aradığı halde iş bulamayan kişilerin toplam iş gücü içerisindeki oranına İşsizlik Oranı (Unemployment Rate),
- Tarım sektörü dışında çalışan işçilere ödenen saatlik ücretteki değişimlere ise Ortalama Saatlik Kazançlar (Average Hourly Earnings) adı verilir.
4 Ekim Cuma günü ABD’den gelecek kritik verilere ilişkin piyasa beklentilerine Bloomberg Ekonomi Takvimini kaynak olarak gösterdiğimiz tabloya aşağıdan ulaşabilirsiniz. Bu rakamların veri sonuçlanana kadarki süreç içerisinde revize edilebileceği hususu göz ardı edilmemelidir. Bu sebeple de en güncel rakamlara veri açıklanmadan önceki “Yurt Dışı Piyasalar Günlük Forex Bülteni” vasıtasıyla ulaşabilirsiniz.
Piyasa Katılımcıları İstihdam Verileri İçin Nasıl Bir Beklenti İçerisinde?
Tarım Dışı İstihdam verisine yönelik 65 ekonomist / analist tahminde bulundu. Burada en yüksek tahmin 220K, en düşük tahmin 70K, piyasa beklentisi ise medyan 150K olarak kaydedilmiştir.
İşsizlik Oranı verisine yönelik 64 ekonomist / analist tahminde bulundu. Burada en yüksek tahmin 4,30%, en düşük tahmin 4,10%, piyasa beklentisi ise medyan 4,20% olarak kaydedilmiştir
Yaz Saati 15.30 / Kış Saati 16.30’da açıklanan bu veriler içerisinde teorik açıdan Tarım Dışı İstihdam verisi geçmiş fiyatlamaları da incelediğimizde anlık görünümde her daim bir adım öndedir. Ancak Fed için hassas bir dönemde olmamız sebebiyle tüm veri setini bir arada ele almamız optimal pozisyonlanma açısından kritik bir önem arz etmektedir.
Tarım Dışı İstihdam: son gelen 142K ile birlikte 2024 yılı ortalaması 228K olarak görülmektedir. 2022 yılı ortalaması 383 ve 2023 yılı ortalaması 262K olduğu düşünüldüğünde istihdam artışındaki yavaşlama oldukça net bir şekilde gözükmektedir. Şuan ki ortalamanın tıpkı pandemi öncesindeki ortalama 185K üzerinde bir reaksiyon ile devam etmesi istihdam gelişmelerindeki büyük resimdeki iyimser görünümü okumak adına yararlıdır. Ancak psikolojik 200K altında ortalama görülmesi durumunda endişe daha da güçlenerek banka üzerindeki psikolojik baskı artabilir. Bu açıdan beklentinin altındaki sonuçlara piyasanın tepkisinin daha fazla olabileceğini söyleyebiliriz.
İşsizlik Oranı: Nisan ayında %3,9 olan veri kademeli bir şekilde yükseldi. Önce 4,00% daha sonra 4,10% ve son olarak da 4,30% ile piyasaların paniklemesini sağladı. Geçtiğimiz ay %4,2 ile zirveden dönüş ve doygunluk oluştu psikolojisi, bu hafta beklenti üzerinde sonuçlanan olumlu JOLTS verisi ile de %4,2 beklentiye paralel ya da altında sonuçlanabilme ihtimalinin arttığını söyleyebiliriz. Ancak burada Fed üzerinde yeni bir baskı olur mu olmaz mı hususunda açıklanacak İşsizlik verisini dikkatle takip edeceğiz. İşsizlik cephesinde büyük resme odaklandığımızda 2022 ve 2023 yılı ortalamasının 3,65% olduğu ancak 2024 yılı ortalamasının %3,96 ile istihdam piyasasındaki olumsuz seyir net bir şekilde izlenmektedir. Teorik açıdan mevcut ortalamanın %4,00 altında kalmaya devam etmesi yeni panik havası oluşumunu engelleyebilir. Ancak beklenti üzerinde gelecek yeni sonuçlar Fed üzerinde baskı oluşturacağı gibi daha agresif faiz indirimi düşüncesini de ön planda tutmasını sağlayabilir.
ABD Merkez Bankası Fed, Veri Sonuçlarına Göre Kararını Değiştirir Mi?
ABD Merkez Bankası Fed, enflasyon ile mücadele konusunda bugüne kadar atmış olduğu adımlar ve sağladığı iletişim politikası ile sürece yönelik ciddiyetini net bir şekilde ortaya koymuştur. Ayrıca FOMC üyelerinin resmi toplantılar dışındaki zamanlarda verdiği mesajlar da bankanın bu karmaşık süreci kontrol altına almaya çalıştığını göstermektedir. Ancak politik tarafta piyasalara verilecek mesajlar anlık reaksiyonlardan çok genel bir değerlendirme olduğundan tepkiler bir miktar piyasalardan gecikmeli olarak yansımaktadır. Bu durumu Haziran ayı projeksiyonlar ve piyasanın son dönemde bankadan beklediği revizyonlar ek olarak Eylül ayı faiz kararı ile net bir şekilde izlenmektedir.
Burada Fed kaynaklı karar mekanizması ile Fed’e ilişkin spekülatif fiyatlama davranışı arasındaki farkı iyice ayırt etmemiz gerekmektedir.
Piyasaya dönecek olursak, Fed’in ilk toplantısı 7 Kasım tarihindedir. Bu toplantıda bankanın 25 baz puan faiz indirimi yapma ihtimali %64 ile fiyatlama içerisindedir. Aralık toplantısında ise daha şiddetli faiz indirimi ihtimali neredeyse %63 civarındadır. Olumsuz istihdam verileri daha şiddetli faiz indirimi beklentisini gündemde tutacağı gibi bu düşüncenin Aralık’tan Kasım’a revize edilmesini bile sağlayabilir. Olumlu istihdam verileriyse Kasım ayı 25 baz puan isteğinin daha da güçlenmesini sağlayacağı gibi Aralık ayında bu kadar şiddetli bir değişime ihtiyaç var mı sorgulaması oluşacağından piyasalarda daha normalleşme eğilimi izleyeceğimiz bir görünüm oluşabilir.
Veri Sonuçlarına Yönelik Başarılı Yorumlar Yapabilmek İçin, Geçmiş Dönemdeki Etkilerin Bilinmesi Önemlidir!
Kritik ABD verilerinin varlık fiyatları üzerindeki olası etkilerini doğru yorumlayabilmek, stratejilerin başarıya dönüşebilmesi adına önemlidir. Bu sebeple de yorumlama yeteneğinizi geliştirebilmek için geçmiş dönemlerde nasıl reaksiyon verdiğinin bilinmesi önemlidir. Ancak bu bilgi, yeni dönemdeki beklentilerde kesin başarıya ulaştırır psikolojisini oluşturmamalıdır. Çünkü günler / haftalar / aylar hatta yıllar içerisinde ülkelerin makro – ekonomik dinamikleri ve piyasa beklentileri farklılaşabiliyor. Bu sebeple de her ay aynı etkiyi beklemek doğru olmayacaktır. Geçmiş dönem çalışmaları, yatırımcıların bu veri ile birlikte olası hareket akışını daha başarılı bir şekilde yorumlayabilmek adına pratik bilgiler olarak düşünülmelidir.
6 Eylül 2024 tarihinde yani bir önceki ay açıklanan ABD verileri ile birlikte EURUSD ve Ons Altın ilk dakika fiyatlama davranışında önemli bir yükseliş izlemekteyiz. Ancak bu yükseliş ikinci dakikadan itibaren hacimsel anlamda sınırlanmakta diğer dakikalarda da davranışı biçimini değiştirmektedir. Bu süreç, mevcut haberin açıklandığı anın ne kadar önemli olduğunu ve haberin sonucunun yorumlanmasında zamana endeksli değişimlerin önemini artırmaktadır. Bu nedenle veriye hızlı bir şekilde ulaşmak ve ilgili veriyi doğru bir şekilde yorumlamak kritik bir önem taşımaktadır. “GCM Forex / Viop / Borsa Yatırımcıları”, verilerin sonucuna ilişkin GCM MT4 / GCM MT5 platformları içerisinde yer alan ve anlık olarak veri akışının geçtiği “Haberler” bölümünden yararlanabilir.
6 Ekim 2023 tarihinde yani bir önceki yılın aynı ayında açıklanan ABD verileri ile birlikte EURUSD ve Ons Altın ilk dakika fiyatlama davranışında önemli bir düşüş izlemekteyiz. Ancak bu düşüş ikinci dakikadan itibaren hacimsel anlamda sınırlanmakta diğer dakikalarda da davranışı biçimini değiştirmektedir. Bu süreç, mevcut haberin açıklandığı anın ne kadar önemli olduğunu ve haberin sonucunun yorumlanmasında zamana endeksli değişimlerin önemini artırmaktadır. Bu nedenle veriye hızlı bir şekilde ulaşmak ve ilgili veriyi doğru bir şekilde yorumlamak kritik bir önem taşımaktadır. “GCM Forex / Viop / Borsa Yatırımcıları”, verilerin sonucuna ilişkin GCM MT4 / GCM MT5 platformları içerisinde yer alan ve anlık olarak veri akışının geçtiği “Haberler” bölümünden yararlanabilir.
Önemli Finansal Varlıklar Bu Verilerden Nasıl Etkilenir!
Yukarıda gerek 1 ay gerekse 1 yıl öncesine ilişkin verilerin EURUSD ve ONS ALTIN 1 dakikalık grafik üzerindeki etkisine değindik. Peki, dünyanın en fazla işlem gören EURUSD paritesi, kritik ABD verilerine göre nasıl bir performans oluşturabilir. Bu sorunun cevabı için 2013 Ocak’tan itibaren ilgili haberlerin sonuçlarının parite üzerindeki 5, 15 ve 30 dakikalık zaman dilimlerinde kaç pip hareket ettiğini aşağıdaki tablolardan görebilirsiniz.
141 tane veri (11 yıl + 9 ay) sonucunun EURUSD paritesi üzerindeki etkisini incelediğimizde 5 dakika içerisinde ortalama 44 pip, 15 dakika içerisinde ortalama 50 pip ve 30 dakika içerisinde ortalama 55 pip hareket ettiğini, 5 ile 30 dakika arasındaki ortalama değerler incelendiğinde önemli bir pip farkının olmadığını ve bu nedenle de özellikle istihdam verilerinin ilk 5 dakika üzerindeki olası etkisinin çok daha önemli olduğunu söyleyebiliriz.
Tablo içerisinde yeşil renkli olanlar genel ortalamanın üzerindeki performans, kırmızı renkli olanlar ise genel ortalamanın altındaki performans olarak dikkate alınabilir. 2024 yılının ilk 9 ayını geride bıraktık. Fiyat etkisine baktığımızda genel ortalama üzerinde bir seyir izlemektedir. Bu tutum ABD Merkez Bankası Fed politikasının makro gelişmelerdeki değişimlerde oynaklık oluşturduğunu ve traderların anlık reaksiyonda daha fazla efor sarf ettiği şeklinde okunabilir. Bu sebeple de yılın kalan bölümlerindeki veri sonuçları kendi iç dinamiklerinde ayrı ayrı öneme sahiptir.
İlk 5 dakikanın öneminden bahsediyoruz ancak bu düşünce 5 dakikanın sonuna kadar ilgili etkinin devam ettiği anlamına gelmemelidir. Bu konu ile alakalı en net bilgi hiç şüphesiz ki bir ay ve bir yıl önce vurgusu ile paylaştığımızı EURUSD ve ONS ALTIN 1 dakikalık grafiktir. Burada ilk iki dakikada hareket alanının genel itibariyle yoğunlukta olduğu zaman dilimi olarak söyleyebiliriz.
Bu istatistik DOLAR ENDEKSİ (#DOLLAR_IND), GBPUSD, USDJPY, DAX40, USDTRY, EURTRY, HAM PETROL (CRUDE OIL) ve BRENT PETROL (BRENT OIL) gibi diğer finansal varlıklarda da benzer özellikler taşımakla birlikte süreyi daha da uzattığımızda etki nasıl şekilleniyor görebilmek adına SP500, DAX40, TESLA, NVIDIA ve BRENT PETROL üzerinden örneklendirmeye devam edelim.
Tarım Dışı İstihdam verisi açıklanması ardından SP500 fiyatının ilk 60 dakikalık performansının son 1 yıllık görüntüsü yer almaktadır. Veri açıklandığı andan itibaren ilk 10 dakika ardından yatay seyir daha sonra da 20 ile 40. dakika arasındaki hareketlilik dikkat çekmektedir. Bu tutum hem veri açıklandığı an hem de hisse senedi piyasası açılışı öncesinde hareketliliğin arttığını görmemizi sağlamaktadır.
Kudret AYYILDIR
Gedik Yatırım