Ses kalitesindeki tüm değişimler genel olarak ses kısıklığı olarak tanımlanır. Buna ince, kaba, çatallı, yorulan, hiç çıkmayan seslerin tamamı dahildir. Ses, esas olarak gırtlakta (voice box= ses kutusu), ses telleri tarafından oluşturulur ve gırtlak, yutak, ağız ve burundaki dokular (sinüsler, burun etleri) ile ses şekillendirilir. Bu nedenle üst solunum yolarını etkileyen durumlar ses kalitesini değiştirebilir.
Sesi oluşturan mekanizma aslında oldukça basittir. Ses telleri açıldıkları zaman nefes alırız, kapandıkları zaman ise akciğerlerden gelen hava, iki ses telinin arasından geçerken vibrasyon oluşturur. Ses telleri arasındaki bu vibrasyon, sesin oluşmasını sağlar.
Ses kısıklığı bir hastalık değil bir veya birkaç hastalığın semptomu, ortaya çıkış şeklidir. Basit bir soğuk algınlığı ses kısıklığına neden olabileceği gibi, ses teli kanseri de ses kısıklığına neden olmaktadır. Ses kısıklığının sebepleri; üst solunum yolu enfeksiyonundan, ses kutusunun içindeki ve ses kutusuna komşu kasların uzun süreli yanlış kullanımı sonrasında oluşan akut ve kronik patolojilere, ses teli üzerindeki veya ses teline komşu iyi veya kötü huylu lezyonlara, ses teli sinirine bası yapan tümörlere ve ses teli felcine, hipotiroidi gibi hormonal değişikliklere kadar uzanan geniş bir yelpazede bulunur.
Mide içindeki asitli sıvının yemek borusundan gırtlak seviyesine yükselerek ses tellerini tahriş etmesi (farengolarengeal reflü) de ses kısıklığının bir başka nedenidir. Bu durumda ses kısıklığı ile birlikte boğazda takılma, yabancı madde varmış hissi ve boğaz temizleme alışkanlığı da sık görülür.
Sigara, gırtlak kanserleri ve yutak kanserlerinin gelişmesinde önemli bir risk faktörü olduğundan düzelmeyen ses kısıklığı olan ve sigara içen kişilerin bir uzmana muayene olmaları gerekir.
Poliklinik şartlarında fleksibl (bükülebilen) veya rijit endoskoplarla ses tellerini görmek mümkündür. Ses kutusunu ve ses tellerini görmek uzman için tanıya çok yaklaştırıcı, çoğu zaman da tanı koydurucudur.
2-3 haftadan uzun süren ses kısıklığı olması durumunda, en kısa zamanda uzmana başvurulması gerekir. Ses sağlığı için yapılması gerekenler:
- Sigara içiyorsanız bırakın
- Sigara dumanı bulunan ortamlardan kaçının
- Kafein (kahve, kolalı meşrubatlar) ve alkol kullanımından kaçının
- Bol su için
- Bol baharatlı ve kızartılmış gıdalardan kaçının
- Sesinizi uzun süre ve yüksek şiddette kullanmayın, sesinizi dinlendirin
- Bulunduğunuz ortamın havasını nemlendirin