Kategori: Kültür Sanat

Mesela birçok tür, gerekli mineralleri elde etmek ve aynı zamanda sindirimi kolaylaştırmak için kir tüketir. Memelilerde, fillerde, ayılarda, geyiklerde ve çeşitli etçil türlerde zoofarmakognozi yöntemi gözlemlenirken primat memeli grubunda yüksek oranda gözlemlenmiştir.

Brezilya’daki São Paulo Eyalet Üniversitesi’nin Primatoloji Laboratuvarından bir ekip, altın kambu aslan demirhindi olarak da bilinen siyah aslan demirhindinin davranışsal ekolojisini inceledi. Bu projenin bir bölümü, bu türün dağılmasına ve habitat kalitesindeki düşüşe fizyolojik ve davranışsal tepkilerinin incelenmesine odaklanmakta.

Bu tür, genellikle uyandıkları andan gün batımından biraz önce uykuya dönene kadar takip edildi. Bu günlük çalışmalardan birinde vücutlarını reçine kaplı bir ağacın gövdesine sürttükleri gözlemlendi.

Aslında, gruptaki bireyler topluca reçinenin çıktığı gövde bölgesini ovuşturuyor ve aynı zamanda kürklerini de reçine ile kaplıyorlardı. Bu hareket kaydedildi ve sürtünülen ağacın özünü belirlemek için kabuk ve reçine örnekleri alındı. Yerel halkın cabreúva dediği bu ağacın kendine has kokusu yörenin sakinleri tarafından fark edilmekte.

Araştırmacılar, daha fazlasını öğrenmek için bu ağaçların etrafına kamera düzeni yerleştirdi. Bu kameralar, São Paolo eyaletindeki üç farklı ormanlık alana kuruldu. Nihayetinde kamera düzenekleri, Atlantik ormanında yaşayan birçok memelinin cabreúvası ziyaret ettiğini ortaya çıkardı.

Bu türlerin çoğu için kendi kendine ilaç tedavisine benzer davranışlar ilk kez gözlemlendi ve tanımlandı. Örneğin karıncayiyenler, vücutlarını açıkta kalan gövdeye sürtmeden önce, büyük pençelerini kabuğu yarıp açmak ve reçine salgılanmasını uyarmak için kullandıkları görüldü.

Hayvanlar tarafından aranan reçinenin özelliklerini belirlemek ve böylece bunun gerçekten zoofarmakognozi olduğunu doğrulamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmakta. Bu özün geleneksel tıpta kullanılması, memelilerin yaralarını iyileştirmek ve vücutlarından parazitleri kovmak için Cabreúva ağacını ziyaret ettiği düşünülmekte.

Aslan demirhindileri için, cabreúva reçinesinin kullanılması, primat popülasyonlarını yok eden sivrisinek kaynaklı bir hastalık olan sarı hummaya karşı mücadelede önemli bir rol oynayabilir.

Zoofarmakognozi insan eliyle en sık olarak köpeklere, kedilere ve atlara sunulmasına rağmen etkin yani hayvanların kendiliğinden gerçekleştirdiği zoofarmakognozi, farklı durumlarda çok çeşitli hayvan ve kuşlarda görülmüştür. Papağanlar, güvercinler, tavuklar, gelincikler, sincaplar, keçiler, sığırlar, ren geyiği, kaplanlar, ayılar, filler fayda sağlayan türlerden sadece birkaçıdır.

• alerji

• sindirim sistemi

• ateş

• hormonal bağışıklığı güçlendirme

• enfeksiyon

• böbrek / idrar karaciğer desteği

• sinir hasarı 

• ağrı ve iltihaplanma 

• solunum 

• cilt sorunları 

• tümörler

• terk etme/edilme

• taciz 

• kaygı 

• depresyon 

• korku

• keder 

• güvensizlik 

• şok, stres, travma

Peki, siz daha önce zoofarmakognozi terimi duymuş muydunuz? 

‘Kıyamet Günü’ ya da ‘Son Yargı’, Michelangelo tarafından yaklaşık 500 yıl önce, Vatikan’daki Sistine Şapeli’ne yapılmış bir fresktir.

Aynı zamanda da tüm zamanların en tartışmalı (ve sansürlenmiş) tablolarından biridir.

Kimisi ona başyapıt diyor, kimisi berbat diyor. Hatta bazıları öylesine nefret etmiş ki bu eserden, onu yok etmeye bile çalışmış…

475’te Floransa Cumhuriyeti’nde doğan Michelangelo, kısa sürede bir sanat dehası olarak görülmeye başlandı. Pieta’yı yaptığında ise sadece 24 yaşındaydı…

Ama aynı zamanda bir ressam, şair ve mimardı.

1508’de Papa II. Julius Michelangelo’dan şapelin tavanını boyamasını istedi.

Tavanı boyaması, Michelangelo’nun tam dört yılını aldı ama buna değdi. Çünkü sonuç olarak dünyanın en ünlü sanat eserlerinden biri oldu.

Clement öldü ama halefi Papa III.Paul, Michelangelo’dan bu projeyi bitirmesini istedi.

Bu 1535’teydi; eser 1541’e kadar tamamlanmadı.

Çünkü Michelangelo, ‘Kıyamet Günü’nü dünyanın belki de sona eriyormuş gibi hissettiği bir zamanda resmediyordu.

Raphael zarif ve uyumlu bir tarza sahipken, Michelangelo çalkantılı, güçlü, uygunsuz ve şiddetli olabiliyordu.

Bu gördüğünüz, Kıyamet Günü’nün 1431’de Fra Angelico tarafından yapılan daha geleneksel bir tasviri.

Görsel netliğine dikkat edin: İsa ortada, azizler ve meleklerle çevrili, solunda lanetliler ve sağında kurtulmuşlar. Her şey çok net.

Michelangelo’nun versiyonu, bunlarla kıyaslandığında, oldukça karmaşık ve anlaşılması zor.

Örneğin, İsa’yı bir tahtta otururken resmetmedi, melekler de kutsal kitapta anlatıldığı gibi düzenlenmedi.

Burada, Dante’nin Cehennem’ine gönderme yapıyor.

Fra Angelico ve Memling, Cehennem’i grotesk ve fantastik bir ateş ve işkence alanı olarak tasvir ederken, Michelangelo lanetlenmişlerin duygusal durumuna daha fazla vurgu yapıyor.

İsa, yüzyıllardır bu şekilde sakalsız olarak tasvir edilmemişti.

Bu oldukça alışılmışın dışındaydı.

Michelangelo uzun yıllar boyunca, Antik Yunan ve Roma’nın klasik heykellerinin etkisi altında kalmıştı (1504’teki Davut’unu hatırlarsanız hak vereceksiniz).

Ancak bu eski heykelin 1506’da Roma’da yeniden gündeme gelmesi, daha çarpık ve şiddetli bir üslubu kışkırttı. Ve bunun etkilerini de  Kıyamet Günü’nde açıkça görebiliyoruz.

Kutsal metinlerden ayrılması, karmaşık kompozisyonu, şiddetli bir şekilde bükülmüş vücut bolluğu… Bu bazıları için, özellikle de Sistine Şapeli gibi kutsal bir yerde çok fazlaydı…

İşte bu sebeplerden, *bitmeden önce* bile Son Yargı tartışmalıydı.

Aynı zamanda burada yine Dante’ye (Minos’un yeraltı dünyasının yargıcı olduğu Dante’ye) bir gönderme görüyoruz.

Katolik Kilisesi’nin Reform’a tepkisine rehberlik etmek için 1545’te Trent Konseyi kuruldu. Sanat bu dönemde her zamankinden daha önemliydi, en azından Reformcuların çoğu onu çok eleştirdiği için.

Michelangelo’nun kutsal kaynaklara dayanmayan, kafa karıştırıcı bir şekilde düzenlenmiş üç yüz çıplak vücuttan oluşan bir duvar freski olan Son Yargı’sı, Konsey’in kararına ters düşmüştü.

Bu sebeple, Michelangelo’nun öldüğü yıl yani 1564’te, kendisinin eski öğrencisi olan Daniele da Volterra, çıplak figürlerin üzerine peştamal boyaması için tutuldu.

Michelangelo’nun versiyonunda Blaise, çıplak Catherine’e bakıyordu; da Volterra onları giydirdi ve bunun yerine Blaise’in İsa ile yüzleşmesini sağladı.

Yüzyıllar boyunca onu değiştirmeye veya kaldırmaya yönelik birkaç girişime rağmen, Son Yargı hayatta kalmayı başardı.

Tamamen Michelangelo’nun kendine özgü karakteri ve kişisel sanatsal vizyonuyla tanımlanan, kesinlikle şimdiye kadar yapılmış en alışılmadık ve bireyselci tablolardan biri.

Aziz Bartholomew, Hıristiyan sanatında genellikle derisi yüzülmüş bir gökyüzü ile tasvir edilir (nasıl öldürüldüğüne atıfta bulunularak) ve Michelangelo bu deriye kendi yüzünü verdi.

Kara mizah mı yoksa manevi sıkıntı belirtisi mi o kısmı tartışmaya açık…

Peki gerçekten öyle mi? 

Michelangelo’nın Son Yargı’sı Fra Angelico veya Hans Memling’den daha mı iyi? Yüce bir vizyon mu yoksa kafa karıştırıcı bir karmaşa mı? Güzel mi yoksa uygunsuz mu? 

Ya da belki, bir şekilde, bunların hepsi mi?

Ne dersiniz? Yorumlarda buluşalım.

Başka bir deyişle, herkesin duyguları vardır ve bu duygular sürekli değişmeye devam eder. Duygular ne olursa olsun, gerçektir ve yaşamanın bir parçasıdır. Hislerle baş edebilmek için bunu kabul etmek gerekir.

Olumsuz bir duygu bile aslında size yardımcı olabilir. Günümüzde insanlar mutluluğa odaklı bir yaşam sürüyor ve mutsuzluğu gereksiz veya yararsız bir duygu olarak görüyorlar. Oysa üzüntü ilişkilerinizi yeniden düşünmenize ve hayallerinizi görmenize yardımcı olabilir. Bunun için belli başlı sebepler vardır. Örneğin;

Bir durum karşısında nasıl hissettiğimizi anlatmak bazen bizim için karmaşık olabilir. Bazı durumlarda da kendimizi ne kadar anlatsak ne kadar açıklasak da nafile gibi hissederiz çünkü karşı taraf bizi hiç anlamıyor gibi duruyordur. Bu yüksek ihtimalle bizi sinirlendirir ya da üzer. Bununla başa çıkabilmek için bazı insanların sizi anlayamayacağı bilincine sahip olmak gerekir.

Birinin size vermiş olduğu sözü tutmamış olması sizi hayal kırıklığına uğratır. Böyle durumlarla karşılaştığınızda olumsuz düşüncelere kapılırsınız. Ve bu düşünceler sizi daha kötü hissettirebilir. Bu nedenle farklı bir yaklaşım deneyebilirsiniz; Üzüntünüzü ve onu tetikleyen durumu kabul etmeye çalışabilirsiniz.

Bu aslında şakadan değil, sizi o an hassaslaştıran ve tetikleyen herhangi bir şeye karşı olan travmanızdan kaynaklanan bir tepkidir. Bununla başa çıkabilmek ve daha iyi hissetmek için kendinize biraz zaman vermeyi deneyebilirsiniz. Ayrıca size yardımcı olabilecek, arkadaşlarınız ya da aileniz, gibi, insanlardan yardım isteyebilirsiniz.

Belki de üzgün olan siz değilsinizdir de bir sevdiğinizdir. Destekleyici olmak her zaman düşünüldüğü kadar kolay değildir, çünkü bazen birinin neden üzgün olduğunu ve nasıl başa çıktığını bilmek zordur. Bunun için;

Karşınızdakine iyi olup olmadığını sorabilirsiniz. Sadece kontrol ediyor olmanız bile sizin onu umursadığınızı ona hissettirecektir.

Yargılamadan onu dinleyin, böylece hissettiklerini anlamaya çalışabilirsiniz.

Zihinsel sağlık için elbette çevre de çok önemli bir faktördür. Maalesef etrafınızda olup bitenlere kayıtsız kalamıyor olabilirsiniz. Toplumlar olarak derin üzüntüler yaşanan dönemlerde her bir birey kişisel olarak suçlu hissedebilir ve günlük faaliyetlerini yapmakta bile zorlanabilir. Üzgün hissetmek depresyonunuzun olduğu anlamına gelmez. Fakat ruh haliniz hayatınızı ve nasıl çalıştığınızı kesintiye uğratmaya başlatıyorsa bir uzman tavsiyesi almanızı öneririz.

Başka bir deyişle, üzgün olmak bir durumla başa çıkmadığınız anlamına gelmez. Aksine, o durumla başa çıkmanıza ve devam etmenize yardımcı olur. Uyum sağlamanıza, kabul etmenize, odaklanmanıza da yardımcı olabilecek önemli bir duygudur. Dahası, üzüntünüzü yönetmeyi öğrenebilirsiniz. 

Bunu yapmak çok fazla zaman alabileceği gibi çok kısa bir süre içerisinde de olabilir. Peki bunu nasıl yapabiliriz?

Bazen üzüntüyü yönetmek için tek ihtiyacınız olan şey nasıl hissettiğinizi kabul etmektir Aktif olarak bir şeyler yapmak için ise bu ipuçlarını deneyebilirsiniz;

• İşlerin düzeleceğine güvenmek. Duygularınızın zaman ve çaba ile azalacağına güvenmek her iyi şeyin başlangıcıdır. 

• Kendinize ve çevrenizdeki insanlara karşı dürüst olun.

• Hoşunuza giden ve sizin için iyi olan şeyleri yapın. Hayatınızı daha zevkli hale getirmenin yollarını bulun: müzik dinleyin, yürüyüşe çıkın, kitap okuyun…

• Üzüntünüzün sebebi hakkında yapabileceğiniz bir şey var mı? Sizin elinizde olan bir şey mi yoksa dışarıdan gelişen bir olay mı? Bunu tespit ederseniz daha doğru bir yaklaşıma sahip olabilirsiniz.

• İşler sizin kontrolünüz dışındaysa, seçenekleriniz hakkında güvendiğiniz biriyle konuşabilir veya durumu olduğu gibi kabul etmeye çalışabilirsiniz.

• Uyku ve yeme düzeninizi idare ettirmenin zor olduğunu biliyoruz ancak aldığımız enerji miktarının vücudumuza olan etkilerini göz ardı etmemeliyiz. Bu nedenle mümkün olduğunca bu ikisinin dengesini bulmalısınız. 

• Başkasına yardım etmeyi deneyebilirsiniz. Sosyal yardımlarda bulunan bir topluluğun parçası olmak moralinizi yükseltebilir.

• Bir profesyonelden yardım istemekten çekinmeyin. Uzman desteğine ve tavsiyesine göre bir yönlendirmeye ihtiyacınız olabilir.

Bu nedenle teknik olarak bazı dinozorlar 66 milyon yıl önceki asteroid çarpmasından hızlı büyümeleri, tohum yemelerini sağlayan biyolojileri ve tehlikeden uçarak kaçma yetenekleri sayesinde kurtulmuştur.

Birçoğu muhtemelen bugün hayatta kalabilirdi. Ancak yoklar.

Günümüz dünyasında onlar için ölümcül olabilecek hiçbir şey yoktur.

Daha soğuk iklimlerde, ısıyı daha kolay tutabildikleri için genellikle büyük hayvanlar tercih edilir, tıpkı sıcak kalmak için kıl veya tüy gibi yalıtıma sahip olan daha küçük hayvanlar gibi.