Uluslararası Ödemeler Bankası’ndan (BIS) üst düzey bir yetkili, çatışmalar, iklim değişikliği ve ticaret gerilimlerinin, merkez bankalarının gelecekte enflasyon beklentilerinin katılaşmasını önlemek için faiz oranlarını “daha güçlü” artırması gerekeceğini öngördü.
Basel (İsviçre) merkezli merkez bankaları şemsiye kuruluşu BIS’in genel müdür yardımcısı Andréa Maechler, para politikası yapıcılarının artık ekonominin arz tarafındaki aksaklıkların neden olduğu kısa vadeli fiyat artışlarını “gözden kaçıramayacaklarını” söyledi. Son günlerde, ABD limanlarda grevler, emtia fiyatlarındaki dalgalanmalar veya olası bir İsrail saldırısında petrol rafinerilerinin kapanması bu arz şokları arasında yer alabilir.
Artan jeopolitik risk, daha yaygın sel ve kuraklıklar ve yeşil teknolojilere geçişin zaferle ve hayal kırıklıklarıyla dolu seyri nedeniyle bu tür şokların “daha büyük ve daha sık” hale gelebileceğini söyledi. Maechler, “Sıklaşan arz şokları para politikasının yürütülmesinde yeni yöntemler gerektirebilir” dedi. “Enflasyon beklentilerinin sabit kalmasını sağlamak için zaman zaman güçlü parasal sıkılaştırmaya ihtiyaç duyulabilir.”
Çarşamba günü Londra’da düzenlenen bir etkinlikte yaptığı yorumlar, Orta Doğu’da kötüleşen çatışmaların petrol fiyatlarını yukarı çekmesi ve ekonomistlerin ABD’li liman işçilerinin grevlerinin bir haftadan uzun sürmesi halinde mal fiyatlarını artırabileceği konusunda uyarıda bulunması üzerine geldi.
Yaşlanan nüfus ve küreselleşmenin önündeki artan engellerin, işgücü kıtlığının daha yaygın hale gelmesi ve “uluslararası ticaretin yurt içi enflasyonist baskılar karşısında şok emici olarak hareket etme” alanının azalması nedeniyle ekonomilerin bu tür aksaklıklara uyum sağlamasını zorlaştıracağını söyledi.
Maechler, koronavirüs pandemisinden sonra gözlemlenen eğilimlerin altını çizdi ve enflasyon yükselmeye başladığında, petrol veya gıda fiyatlarında yaşanacak yeni bir şokun, insanların paranın istikrarına olan güveni üzerinde “büyük bir etki” yaratabileceğini savundu. Bu tepki, hane halkı ve işletmelerin davranışlarında ani değişikliklere yol açarak enflasyonun katılaşmasına yol açabilir. “Bütün bunlar enflasyonun daha oynak hale gelebileceği ve ekonomilerin kendi kendini dengeleyen düşük enflasyon rejimlerinden kendi kendini besleyen yüksek enflasyon rejimlerine daha kolay geçiş yapma riskini artırabilir” dedi.
BIS, uzun süredir şahin bir ses olarak merkez bankalarını aceleci fazi indirimlerine karşı uyarıyor. 2010 gibi erken bir tarihte aşırı düşük faiz oranlarını çok uzun süre benimsemenin tehlikeleri konusunda uyardı; euro bölgesi borç krizinden kısa bir süre önce yapılan bir uyarı, Avrupa Merkez Bankası’nı faiz oranlarını uzun süre negatife indirmeye zorladı.
Ancak son birkaç yılda merkez bankalarının enflasyonu dizginlemek amacıyla faiz oranlarını küresel mali krizden bu yana en yüksek seviyelere çıkarmasıyla BIS görüşleri geçerlilik kazandı.
Fiyatlar, Kovid-19 sonrasında bastırılan talep, küresel tedarik zincirindeki aksaklıklar ve Rusya’nın Ukrayna’yı tam ölçekli işgalinin neden olduğu yüksek enerji fiyatları nedeniyle 2022’de arttı. Her ne kadar ABD Fed, Avrupa Merkez Bankası ve İngiltere Merkez Bankası enflasyonun düştüğüne ve bu durumun potansiyel olarak önümüzdeki aylarda faiz indirimlerine olanak sağlayacağına daha fazla emin olsalar da, politika yapıcılar faiz oranlarının salgın öncesi düşük seviyelere dönmesini beklemediklerinin sinyalini verdi.
Kaynak: FT, Central banks must stay on inflation alert in era of volatility, says BIS