Foreks – Türkiye Ürün İhtisas Borsası (TÜRİB) Genel Müdürü Ali Kırali, Lisanslı Depo Şirketleri Derneği (LİDAŞDER) tarafından 16-19 Ocak 2025 tarihlerinde düzenlenen “Türkiye ve Dünya’da Lisanslı Depoculuk ve Hububat Piyasaları Kongresi” kapsamında, 18 Ocak’ta gerçekleştirilen “Lisanslı Depoculukta Devlet Destekleri ve Ürün İhtisas Borsacılığı” panelinde konuştu.
Kırali, TÜRİB’in teknolojik dönüşümünü, aracılı sistemin başarıyla devreye alınmasını ve 2025 yılı hedeflerini değerlendirdi.
Kırali, TÜRİB Ar-Ge Merkezi tarafından tamamen yerli kaynaklarla geliştirilen ilk borsa yazılımı olan TÜRİB İşlem Sistemi (TÜRİS) ile yeni bir döneme girdiklerini ifade etti. TÜRİB Teknolojik Dönüşüm Projesi kapsamında geliştirilen bu sistemin, yalnızca TÜRİB için değil, aynı zamanda Türkiye’nin tarım emtia piyasalarının dönüşümü açısından da kritik bir kilometre taşı olduğunu belirtti. Ayrıca, yeni sisteme Ürün Piyasası Aracı Kurumları (ÜPAK) entegre edilerek, sistemin 13 Ocak 2025 tarihinde aktif hale getirildiğini söyledi.
Lisanslı Depoculuk ve Gıda Arz Güvenliği
Kırali, lisanslı depoculuğun, ürün ihtisas borsacılığının temel direği olduğunu vurguladı. TÜRİB’in 5 yıllık faaliyet süresinde, kayıtlı yatırımcı sayısının 30 binden 240 bine ulaştığını, 47 milyon ton ürünün el değiştirdiğini ve toplamda 250 milyar TL değerinde işlem hacmine sahip bir piyasa oluşturulduğunu ifade etti. Kırali, bu başarıyla Türkiye genelinde 306 lokasyonda yer alan 225 lisanslı depo, ülkemizin yıllık hububat rekoltesinin %27’sini saklama kapasitesine ulaşarak gıda arz güvenliğine katkı sağladığını dile getirdi.
ÜPAKlar ile Aracılı Sistem
Kırali, Ticaret Bakanlığı’ndan faaliyet izni alan 7 ÜPAK’ın TÜRİB üyesi olduğunu ve bu kurumların, yatırımcı kazanımını kendi merkezleri ve ticaret borsaları üzerinden sürdüreceğini belirtti. ÜPAKların, ticaret borsalarının yüzyılı aşkın tecrübesini ürün ihtisas borsacılığına taşıyacağını, 6 bölgesel ÜPAK’ın internet siteleri ve mobil uygulamalar üzerinden emir toplayarak TÜRİB’e ileteceğini ifade etti. Merkez ÜPAK’ın ise takas ve saklama hizmetleri sunarak süreçte yer alacağını ekledi. Yeni aracılı sistemin, Elektronik Ürün Senedi (ELÜS) Piyasasında daha fazla paydaşı bir araya getirerek piyasayı derinleştireceğini ve sağlıklı fiyat oluşumuna katkıda bulunacağını belirtti.
Merkezi Kayıt Kuruluşu’nun elektronik kayıt ve takas süreçlerindeki rolünü sürdürdüğünü belirten Kırali, Takasbank’ın ise risk, teminat ve temerrüt yönetimi gibi kritik hizmetleri üstlendiğini ifade etti. Ayrıca, TÜRİB Ar-Ge Merkezi tarafından piyasa şeffaflığını artırmak amacıyla geliştirilen yapay zeka destekli gözetim sistemi Algoritmik Tespit ve İzleme Platformunu (ATİP) devreye aldıklarını söyledi.
Stratejik Hedefler
TÜRİS’in ürün ihtisas borsacılığı için stratejik öneme sahip olduğunu belirten Kırali, bu altyapının önümüzdeki dönemde faaliyete geçirilecek Vadeli İşlem Piyasası ve katılım finansına yönelik Teverruk Piyasası gibi projeler için temel oluşturduğunu dile getirdi. Tarımda yerli teknolojiyle dönüşüm sağlayan bu sistemin, TÜRİB’in misyonu doğrultusunda Türkiye’nin tarım ticaretine uzun vadeli katkı sunacağını ifade etti.