Bunlar: İnkar, Öfke, Pazarlık, Depresyon, Kabullenme ve Umut aşamaları.
Umut aşaması, Dr. Kenneth Doka tarafından yas tutma aşamalarına eklenen son aşamadır, çünkü birçok insanın sevdiği biri öldükten sonra umutla bekleyeceği bir şeye sahip olmayı yararlı bulduğunu fark etmiştir.
İnkar Aşaması: Bu aşama, yas tutma sürecinin önemli bir parçasıdır ve kaybımızı işlemek içi zaman ayırmamıza izin verir. İnkar aşaması genellikle biri öldükten sonraki ilk günlerde gelen en güçlü olan evredir. Birkaç gün veya hafta sürebilir, ancak gerçekle yüzleştikçe genellikle kaybolur.
Yaygın duygular/belirtiler: inanamamak hissizlik şok
Öfke Aşaması: Bu aşama çok yoğun olabilir ve yas tutmanın diğer aşamalarında yeniden ortaya çıkabilir.
Yaygın duygular/belirtiler: Sinirlilik, sabırsızlık, anksiyete, hiddet
Pazarlık Aşaması: Bu aşamada müzakere ediyor olabiliriz, kendimizle, çevremizdeki insanlarla, kaderle veya kaybımızı hafifletmeye- geri almaya çalışmak için daha yüksek bir güçle.
Yaygın duygular/belirtiler: Suçluluk, “Ya … ise” düşüncesi
Depresyon Aşaması: Yoğun üzüntü ve boşluk duyguları genellikl depresyon aşamasını karakterize eder. Sevdiklerimiz olmadan kendimizi yalnız hissedebiliriz veya ölümden sonra onları geri dönmelerini istediğimiz için kızgın olabiliriz.
Yaygın duygular/belirtiler: boşluk üzüntü hissizlik yalnızlık
Kabullenme Aşaması:Bu aşama genellikle sevilen birinin öldüğüne dair yeni keşfedilen bi anlayışla karakterize edilen yas tutmanın “son” aşaması olarak görülür. Kendimizi onlar hakkında daha açık konuşurken bulabilir veya hayata devam etmeye başlayabiliriz. Bazı insanların bu yas tutma aşamasına ulaşmadıklarına dikkat etmek önemlidir. Ölümü kabul etmek herkes için farklıdır.
Umut / Anlam Bulma Aşaması: Bu, artık kaybınızı inkar edeceğiniz anlamına gelmez, ancak tekrar bir mutluluk duygusu bulabileceğiniz anlamına gelir. O zaman geleceği yeni bir ışıkta görmeye başlarız. Gelecek için plan yapmaya başlayabilir veya sevdiklerinizin anısını onurlandırmanın yollarını düşünebiliriz.Hayatın hala yaşamaya değer olduğu hissedilmeye başlanabilir ve dört gözle bekleyeceğimiz şeyler kaldı geriye.
Yas tutmanın tüm bu aşamalarını listelendikleri sırayla yaşamayabileceğimizi anlamak önemlidir. Bir aşamadan diğerine gidip gelebiliriz, hatta tüm bu duyguları atlayabiliriz. Bu yas tutma aşamalarının bir kural olarak değil, bir kılavuz görevi görmesi beklenir. Herkes yas tutma sürecini farklı yaşar, unutulmamalıdır.
Kullanılan Kaynaklar:
Hamilton IJ. (2016). Understanding grief and bereavement.
Kübler-Ross E, et al. (2005). On grief and grieving: Finding the meaning of grief through the five stages of loss.
Board P. Grief, Bereavement, and Coping With Loss (PDQ®).