Resmi Gazete’de 02 Haziran 2023 tarihli kararlar, yönetmelikler ve tebliğler yayımlandı. Peki, Resmi Gazete’de bugün neler var? İşte 02 Haziran 2023 tarihli Resmi Gazete ayrıntıları.
YÖNETMELİKLER
– Evde sağlık hizmeti sunumu hakkında yönetmelik
– İstanbul Gedik Üniversitesi lisansüstü eğitim ve öğretim yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik
ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI
– Anayasa Mahkemesi’ne ait kararlar
Hürriyet Gazetesi yazarı Abdulkadir Selvi, bir süredir görüşmeler yapılan Mehmet Şimşek’in yeni dönemde yer alıp almayacağına dair, “Bu kabinede en önemli koltuklardan biri ekonomi yönetimiydi. Yerli, yabancı yatırımcı Mehmet Şimşek ekonomi yönetimini üstlenecek mi diye soruyordu. Şimşek dün Cumhurbaşkanı Erdoğan’la iki kez görüştü ve sonunda ekonomi yönetimini üstlenmeye karar verdi” dedi.
Selvi, bugünkü yazısında Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan ile eski Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Mehmet Şimşek’in dün iki görüşme daha yaptığını belirtti. Selvi, Şimşek’in Erdoğan’dan Merkez Bankası yönetimi ve faiz politikası hakkında güvence aldığını ve ekonomi yönetimini üstlenmeyi kabul ettiğini yazdı.
Selvi, yazısında şu ifadeleri kullandı:
“Rahatça ekonomi yönetimi Mehmet Şimşek’te diyebiliriz. Bu seçimlerde AK Parti’yi en çok ekonomi zorladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ekonominin başına Mehmet Şimşek’i getirerek çok önemli bir adım attı. Mehmet Şimşek’in ismi piyasalara moral oldu. Çünkü nasıl bir ekonomi modeli uygulanacağı önemliydi. Mehmet Şimşek’in reel ekonominin gereklerini yerine getireceği konusunda bir güven var. Geçmişte ekonomi yönetimindeki tercihleri piyasa dostu tercihlerdi. İç ve dış piyasalarda kendisine karşı büyük bir güven oluşmuştu. Şimşek’in Merkez Bankası yönetimi ve faiz konusunda güvenceye ihtiyacı vardı. Dün iki kez bir araya geldiği Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan o güvenceyi aldıktan sonra ekonomi yönetimini üstlenmeyi kabul etti.”
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 28’inci yasama dönemi bugün başlıyor. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin yöneteceği ilk oturumda, milletvekilleri sırayla yemin edecek. Cumartesi günü ise Cumhurbaşkanı Erdoğan Meclis’te yemin edecek.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde bugün 28. Dönem milletvekilleri, Genel Kurul’da yemin edecek.
MHP lideri Devlet Bahçeli, 28’inci dönemin ilk birleşimini en yaşlı üye sıfatıyla Meclis Geçici Başkanı olarak yönetecek.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Meclis’in açılışına katılacak. Resmi törenle karşılanacak olan Cumhurbaşkanı, yemin törenini kendisine ayrılan locadan takip edecek.
Her milletvekili Anayasa’daki yemin metnini kürsüden yüksek sesle okuyacak. Milletvekilleri seçim çevresi, soyadı ve adlarının alfabe sırasına göre tek tek yemin edecek. Böylece milletvekilleri resmen göreve başlayacak. Herhangi bir sebepten ilk birleşime katılamayan milletvekilleri, sonra yemin edebilecek.
Tören saat 14.00’da başlayacak
Cuma günü 14.00’te başlayan yemin töreninin gece yarısına kadar sürmesi bekleniyor. Cumartesi günü ise Cumhurbaşkanı Erdoğan Meclis’te yemin edecek. Kabinesini açıklamasının ardından da bir gün sonra yeni bakanlar Genel Kurul’a giderek yemin edecek.
Cuma günü Milletvekillerinin yemin töreni ile Meclis Başkanı seçim süreci de başlayacak.
Meclis Başkanı seçildikten sonra Başkanlık Divanı ve komisyonlar oluşturulacak.
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), “A1 Capital Yatırım Menkul Değerler AŞ”, “Forte Bilgi İletişim Teknolojileri ve Savunma Sanayi AŞ”, “Pasifik Eurasia Lojistik Dış Ticaret AŞ” ve “Katılımevim Tasarruf Finansman AŞ”nin halka arzını onayladı.
SPK haftalık bültenine göre, kurul, Forte Bilgi’nin 12,12 liradan, Katılımevim’in 13,43 liradan, A1 Capital ve Pasifik Eurasia’nın 25 liradan halka arz başvurusuna onay verdi.
Kurul, Türk Traktör ve Ziraat Makineleri AŞ’nin 46 milyon 697 bin 875 liralık, Kiler Holding AŞ’nin 975 milyon liralık, Ahlatçı Doğal Gaz Dağıtım Enerji ve Yatırım Anonim Şirketi’nin 2 milyar 392 milyon liralık, Alarko Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı AŞ’nin 80 milyon 500 bin liralık, Dinamik Isı Makine Yalıtım Malzemeleri Sanayi ve Ticaret AŞ’nin iç kaynaklardan 18 milyon 538 bin 423,05 lira ve kar payından 21 milyon 370 bin 951,95 liralık bedelsiz sermaye artırımını onayladı.
Kurul ayrıca Öncü Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı AŞ’nin 2 milyon 500 bin liralık bedelli sermaye artırımına da onay verdi.
SPK, Akın Tekstil A.Ş. (ATEKS) pay piyasasında 18.11.2022-05.12.2022 döneminde gerçekleştirilen işlemler ile ilgili olarak bir isme 69 bin 783 liralık idari para cezası uygulanmasına karar verdi.
İnceleme sonucunda 1 kişi hakkında suç duyurusu yapılmasını kararlaştıran SPK, Vakıf Menkul Kıymet Yatırım Ortaklığı A.Ş. (VKFYO) pay piyasasında gerçekleştirilen işlemlerde 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun (SPKn) 107/1 maddesinde sayılan fiilin işlendiğine dair makul şüphe bulunması nedeniyle 6 kişi hakkında 02.06.2023 tarihli işlemlerden başlamak üzere borsalarda 6 ay süreyle geçici işlem yasağı uygulanmasını karara bağladı.
Kurul, Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik olarak internet aracılığıyla yurt dışında kaldıraçlı işlem yaptırıldığı belirlenen 52 internet sitesine erişimin engellenmesi için gerekli hukuki işlemlerin yapılmasına karar verdi.
Dolar kuru, önceki kapanışına göre yüzde 0,47 yükselerek 20,90 liraya ulaştı. Merkez Bankası’nın brüt rezervi ise 26 Mayıs haftasında 3,1 milyar dolar azalarak 98 milyar 458 milyon dolara geriledi.
14 Mayıs’ta yapılan TBMM ve Cumhurbaşkanlığı Seçimleri’nden önce 19,57, 28 Mayıs’ta yapılan Cumhurbaşkanlığı Seçimi ikinci turundan önce ise 19,97 seviyesinde olan dolar kuru, bu hafta yaklaşık bir lira yükseldi.
Kapalıçarşı’daki dolar/TL kuru da yükselerek 21,30 seviyesinin üzerine çıktı. Bankaların dolar satış kuru ise 22 lira seviyesinde.
Euro/TL ise yeni günde yüzde 0,13’lük yükselişle 22,55 seviyesinden işlem görüyor.
Rezervler düşmeye devam ediyor
Merkez Bankası’nın brüt rezervi ise 26 Mayıs haftasında 3,1 milyar dolar azalarak 98 milyar 458 milyon dolara geriledi. Merkez Bankası’nın brüt rezervi 10 ay sonra ilk kez 100 milyar doların altına indi. Rezervlerdeki gerileme, son 2,5 ayda 30 milyar dolara yaklaştı. TCMB’nin döviz rezervi geçen hafta 2,3 milyar dolar azalarak 56 milyar 519 milyon dolara, altın rezervi ise 800 milyon dolarlık düşüşle 41 milyar 939 milyon dolara geriledi.
Altın rezervi azaldı
2022 sonuna göre bakıldığında ise Merkez Bankası’nın döviz rezervi yüzde 31,83 oranında azaldı. Döviz rezervi, 82,9 milyar dolardan 56,5 milyar dolara düştü.
Altın rezervi ise yılsonuna göre yüzde 8,53 oranında azaldı.
Geçen hafta 21 yıl sonra ilk kez negatif bölgeye geçen Merkez Bankası’nın net uluslararası rezervi, 26 Mayıs haftasında eksi 0,2 milyar dolardan eksi 4,4 milyar dolara geriledi. Swap harici net rezerv ise eksi 60,3 milyar dolardan eksi 60,5 milyar dolara geriledi.
KKM büyüklüğü 125 milyar dolara ulaştı
Kur korumalı mevduat (KKM) büyüklüğü 26 Mayıs haftasında 100,6 milyar lira artarak 2 trilyon 498 milyar 727 milyon liraya ulaştı. Böylece KKM büyüklüğü geçen hafta 125 milyar doları geçti. KKM’nin bankacılık sistemindeki mevduatlar arasındaki payı ise yüzde 24’e çıktı.
Fahiş kira artışlarının önüne geçmek için kiracıya koruma kalkanı geliyor. %25 sınırı uzatılacak, fırsatçılara verilen cezalar ağırlaştırılacak. Kira artışına yasal fren çalışması bakanlık koordinasyonunda ilgili bakanlıkların katkılarıyla yürütülüyor. Kira artışları konusunda yapılacak yasal düzenlemeyle “hapis, adli para ya da para cezası” olmak üzere 3 alternatif üzerinde çalışma yürütülüyor.
İstanbul başta olmaz üzere büyükşehirlerde vatandaşın en çok dile getirdiği sorunların başında yüksek kiralar geliyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sık sık gündeme getirdiği fahiş kira artışlarına karşı Çevre, Adalet, Ticaret bakanlıkları ve ilgili kurumlar çok yönlü bir çalışma yürütüyor.
Sabah Gazetesi’nden Hazal Ateş’in haberine göre konutlarda kira artış oranlarına getirilen yüzde 25’lik sınır 11 Haziran 2002-1 Temmuz 2023 tarihleri arasında yenilenen kira dönemlerini kapsıyor. Temmuz ayında yüzde 25’lik sınır yeniden uzatılacak. Fahiş kira artışı yapan ev sahiplerine de hapis ve para cezası uygulanacak.
Memura kira katkısı
Yeni dönemde büyükşehirlerde memurlara il ve ilçe bazında kira katkısı için kapsamlı bir hazırlık yapılıyor. Destekten kamuda çalışan kadrolu, sözleşmeli memur ve kamu işçilerinin faydalanması bekleniyor.
Ortalama kiralar ve yaşanılan bölgedeki diğer fiyatlar değerlendirilerek geçinme endeksi oluşturulacak. İstanbul, Ankara, İzmir başta olmak üzere kira tutarları değerlendirilerek harcamaları düşürecek, yaşamı kolaylaştıracak tutarlar belirlenecek.
3 alternatif üzerinde çalışma yürütülüyor
Kira artışına yasal fren çalışması Adalet Bakanlığı koordinasyonunda ilgili bakanlıkların katkılarıyla yürütülüyor. Kira artışları konusunda yapılacak yasal düzenlemeyle “hapis, adli para ya da para cezası” olmak üzere 3 alternatif üzerinde çalışma yürütülüyor.
Taşınmazın yaşı, metrekaresi, bulunduğu kat, konumu, niteliği dikkate alınarak bölge değerleri belirlenecek. Bu kriterlerin üzerinde kira bedeli belirleyenlere adli ve idari para cezaları uygulanacak.
Arabulucu uygulaması 1 Eylül’de başlıyor
Devam eden kiracı ev sahibi sorunları nedeniyle 1 Eylül’den itibaren arabulucuya gidilmesi zorunlu hale geliyor. Bu tarihte kira kaynaklı ihtilafların tamamı önce arabulucuya gitmek zorunda olup daha sonra dava açılabilecek.
Bu davada kira bedeli yüzde 25 sınırı uygulanmadan belirlenir. Kira bedeli belirlenirken TÜFE12 aylık ortalamaya göre değişim oranı, kiralanan konutun emsal bedeli esas alınıyor.
Binlerce şikayet geldi
Özellikle depremin ardından birçok şehirde yaşanan fahiş kira artışları nedeniyle CİMER, Alo 175, Adalet, Maliye, Ticaret Bakanlığı, tüketici mahkemelerine binlerce şikayet geldi. Bazı ev sahipleri “ya fiyatı artır ya da evden çık” baskısı yaparken gelen şikayetlerde “tadilat yapma, çocuğum oturacak gibi gerekçeler, banka hesabı kapatma, elden para isteme” başı çekti.
Fahiş artış isteyen ev sahiplerinin yeni oyunu kiranın yatırılmadığını öne sürmek için banka hesaplarını kapatıyor. Sözleşmedeki banka hesabının kapatılması durumunda kiracıya yeni hesabın bildirilmesi zorunluluğu bulunuyor.
Ev sahibi ısrarla paylaşmazsa kiracı posta hesabı ile ödeme yapabilir ya da mahkemeye başvurarak ödeme yeri tayin edilmesini isteyebilir. Böyle bir durumda kesinlikle elden ve belgesiz ödeme yapılmaması gerekiyor.
Ev sahibi PTT yoluyla gelen kira bedelini almazsa sulh hukuk mahkemesine başvurularak “ödeme yeri tayini” istenir, kiracının ödemelerini isteği dışında ödeyememesi hali araştırılır. Kiralar mahkeme tarafından mal sahibi adına açılacak hesaba yatırılır.
Banka hesabının kapatılması durumunda kira bedelinin elden verilmesi durumunda mutlaka belge alınması gerekiyor. Konu yargıya taşındığında kiranın elden ödendiğine dair telefonda mesaj ya da WhatsApp yazışmaları delil olarak kabul edilmiyor.
Tadilat gerekçisi sunulamaz
Borçlar Kanunu uyarınca yeniden inşa ve imar amaçlı boşaltılan taşınmazlarda bu işlemler bittikten sonra öncelikle aynı kiracıya teklif götürülür. Ev sahibi taşınmazı başkasına kiraya verirse eski kiracısına son kira yılında ödenmiş olan bir yıllık kira bedelinden az olmamak üzerde tazminat ödemekle yükümlü oluyor.
Ara zam yapılamaz
Kiralık mülklerde yapılan aylık ödeme tutarının artışı yılda bir defa olmak üzere gerçekleşiyor. Normalde kiralara yapılan zam oranı bir önceki yılın kira tutarına ve son 12 ayın TÜFE’sine göre belirleniyor.
Geçen yıl temmuz ayında yapılan düzenlemeyle yüzde 25 sınırı getirildi. Bu oranın üzerinde yüksek bir zam uygulanamıyor.
Tüketici danışma hattı ALO 175, CİMER, Adalet Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı başta olmak üzere ilgili bütün kamu kurum ve kuruluşlarına şikayet edilebilir. Tüketici mahkemelerine başvurulabilir, dava açılabilir.
10 yıllık sürenin sonunda yasal olarak tahliye edebilir
Bir yıllık kira sözleşmesi bitince “süre bitti” diyerek evden, işyerinden çıkarmak mümkün bulunmuyor. Ev sahibi kiracıyı 10 yıllık sürenin sonunda yasal olarak tahliye edebilir.
Bunun için de sözleşme bitiminin 3 ay öncesinde kiracıya yazılı olarak evi tahliye etmek istediğini bildirmesi gerekiyor.
“Gereksinim” nedeniyle tahliye edilen konutun başkasına kiraya verilmesi halinde kiracıya ev sahibine tazminat davası açma hakkı doğuyor.
Borçlar Kanunu’nun yeniden kiralama yasağı başlıklı maddesine göre, 3 yıl süreyle kiralama yasağı hem gereksinim hem de yeniden inşa, imar amaçlı tahliyeler için geçerli bulunuyor.
Gereksinim nedeniyle tahliye durumunda kiraya veren 3 yıl boyunca haklı neden yoksa sadece kendi kiracısına teklifte bulunabilir.
Bergama’da bundan 6 yıl önce planlamasına başlanan Batı Anadolu Serbest Bölgesi (BASBAŞ) yatırımcılarla buluşmaya hazırlanıyor. Tamamlandığında 200 fabrikayı ağırlayacak kapasiteye sahip olan bölgede 20 bin kişi istihdam edilecek.
Özlem SARSIN
İzmir’in Bergama ilçesinde yapımına başlanan Batı Anadolu Serbest Bölgesi, katma değeri yüksek ürünler üreten, sürdürülebilirlik uygulamalarına önem veren faaliyetleri ile yatırımcılara kapılarını açtı. BASBAŞ CEO’su ve Yönetim Kurulu Başkan Vekili olan, aynı zamanda da Ege Serbest Bölge Kurucu ve İşleticisi A.Ş. (ESBAŞ) CEO’su Dr. Faruk Güler, Batı Anadolu Serbest Bölgesi’nde altyapı yatırımlarına devam ettiklerini ve yaz aylarında da fabrika inşaatlarına başlanacağını söyleyerek, ihracata dayalı üretim yapan, sürdürülebilirlik uygulamalarına önem veren, katma değeri yüksek üretime odaklanmış yatırımcıları yatırım yapmaya davet etti.
Son yıllarda bölgeye olan yatırım ilgisinin arttığını ifade eden Dr. Güler, “Bölge için 6 yıl önce planlamalara başladık. O yıllarda yaptığımız stratejik planlama toplantısında Ege Serbest Bölge Kurucu ve İşletici A.Ş. (ESBAŞ) olarak, mevcut bölgemizin dolacağını ve yatırım yapmak isteyen firmalara yeni yatırım alanlarının bulunması gerektiğini öngörerek yola çıktık. Tabii en önemli konumuz yeni bir serbest bölge kurabilmek için yer bulmaktı. Biz yapılacak yatırımın stratejik olarak yerinin uygun olması için özellikle İzmir’in kuzeyinde olması gerektiği düşüncesiyle yer aramaya başladık ve bu süreç yaklaşık 2 yılımızı aldı. Bergama sınırlarında yer alan ve 2.5 milyon metrekare büyüklüğündeki alanımızı yatırım açısından uygun bir yer olarak gördük” dedi.
200 fabrikayı ağırlayabileceğiz
Bütün alt yapı çalışmalarının birinci faz olarak tamamlandığını, elektrik, telekomünikasyon, su, yol, arıtma sistemleri gibi alanlarda altyapıların tamamlandığını belirten Dr. Güler, bölgede faaliyet gösterecek kamu hizmet binalarının yapımına başlandığını söyledi. Bölgeye gelecek olan yatırımcı firmalara her türlü olanağı sağladıklarını ifade eden Dr. Güler, “Yatırımcılarımızın başvurularını almaya başladık. Şu an itibari ile bölgenin yüzde 45’i doldu. Çalışmalarımız hızlı gidiyor. Bölgemiz beklediğimizin de üzerinde ilgi gördü. Batı Anadolu’da ve özellikle İzmir’de sanayicilerin yeni yatırım alanları bulması çok zor. Organize sanayi bölgelerinde, serbest bölgelerde yatırım için gerekli alan yok. Yatırım için her türlü hazırlıkların yapılmış olması yatırımcıların ilgisini çekiyor. Özellikle yabancı yatırımcıların serbest bölgeleri tercih etmesinin bir sebebi de bu. Finansı çok dikkatli kullanıyorlar, elindeki sermayeyi taşa toprağa değil makinaya, markaya ve pazarlamaya yatırıyor. Yatırım alanı bulunmayan bir ortamda, hazır bir yatırım alanının sunulması bulunmaz bir nimettir” dedi.
20 bin kişilik istihdam yaratması bekleniyor
Batı Anadolu Serbest Bölgesi tamamlandığında yaklaşık 200 fabrikanın faaliyet göstereceğini söyleyen Güler, Kuzey Ege’de önemli bir istihdam sağlayacak bu bölgenin minimum 20 bin istihdama ulaşmasını öngördüklerini belirtiyor.
Temiz Enerji’nin merkezi İzmir
Güneş ve rüzgar enerjisinde İzmir’in adeta bir üretim merkezi haline geldiğini, Batı Anadolu Serbest Bölgesi’nde bu alanda üretim yapan firmaların yer talebinde bulunduğunu belirten Dr. Güler bu konuda şunları söyledi, “Kurulan RES’lere baktığımızda Ege Bölgesi ciddi bir yatırım alanı. Bırakın sadece kanat üretmeyi motor ve motor parçaları yapan şirketler de gelmeye başladı. Zaten kümelenme dediğimiz olay da bu. RES’te faaliyet gösteren şirketler İzmir’in bu alanda merkez olacağını biliyor, STK’lar da bu konuda yoğun çalışmalar yapıyor. Yenilenebilir enerji sektöründen Batı Anadolu Serbest Bölgesinde yatırım yapmak isteyen firmalar var, görüşme yaptıklarımız var. Ülkemizin temiz enerji yatırımlarına ihtiyacı var. Dolayısıyla bu şirketlerin Batı Anadolu Serbest Bölgesinde yer alması kendilerine avantaj sağlayacak. Sadece temiz enerji değil, katma değeri yüksek, sürdürülebilir ihracat potansiyeli olan, iş yaratan, teknolojisi olan şirketlerin hepsine kapımız açık. Gelen yatırımları bu gözle bir süzgeçten geçirip bu kriterlere uygun üretim gerçekleştiriyorlarsa kabul ediyoruz. Temiz enerji yatırımlarına öncelik veriyoruz ancak katma değeri yüksek firmalarımızı da bekliyoruz. Yeşil dönüşüme, çevreye zarar vermeyecek şekilde çalışan fabrikalara ihtiyacımız var, bunu öncelikli şart olarak görüyoruz.”
Şirketleri bölgemize çekerek başarılı olacağız
Batı Anadolu Serbest Bölgesinin de tıpkı Ege Serbest Bölgesi gibi başarılı bir serbest bölge olacağının altını çizen Dr. Güler, “Ege Serbest Bölgesi’nde faaliyet gösteren firmalar yılda 5.3 milyar dolarlık ticaret hacmine sahip, bunun 2.5 milyar dolarını ihracat oluşturuyor ve de katma değeri yüksek ürünler üretiliyor. Bu da gösteriyor ki ithal ettiğimiz ürünlerin üzerine çok daha katma değer koyarak ihraç ediyoruz. Dolayısıyla bu tür şirketleri de Batı Anadolu Serbest Bölgesine çekerek başarılı olacağımıza inanıyoruz. Kurulduğu günden bugüne kadar Ege Serbest Bölgesi’nde 93 milyar dolarlık ticaret hacmi oldu. Bugün burası Türkiye’nin en fazla ihracat yapan illeri arasında 17. şehri gibi faaliyet gösteriyor. Son yıllara baktığımızda ekonomideki en büyük desteği ihracat sağlıyor. İhracatımız eğer başarılı olmasaydı bugün çok daha zor finansal durumlarla karşılaşabilirdik. Her yıl da ortalama yüzde 15 büyüyerek gidiyoruz. BASBAŞ’ta da böyle bir başarıya imza atarsak kendimizi başarılı göreceğiz” dedi.
Perakende Günleri etkinliğinde konuşan TİM Başkanı Mustafa Gültepe, Türkiye’yi ihracatta ilk 10 ülke arasına çıkarma vizyonu ile çalıştıklarını belirterek, “Bu hedefe ulaşmak için mutlaka markalı ihracatımızı artırmamız gerekiyor” dedi. BMD Başkanı Sinan Öncel ise AVM’lerle ilgili yaşanan kira sorunlarının sektörün büyümesine engel olduğunu söyledi.
Mehtap HALICI
Perakende Günleri 2023, “Dijital Dünya-Yeni Müşteri, Yeni Perakende, Yeni Dönem” ana temasıyla Haliç Kongre Merkezi’nde başladı. Sektörün ve dijital ticaretin geleceğine yön veren çok sayıda yerli ve yabancı konuşmacıyı 9 bin 500’ü aşkın üst düzey yöneticiyi bir araya getiren etkinlikte konuşan Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, Türkiye ekonomisinin büyümesi ve refahı geliştirmek için markalı üretim ve ihracatın daha da artması gerektiğini söyledi. Türkiye’nin üretimde bir marka ülke olduğunu vurgulayan Gültepe, “Artık bununla yetinmeyip markaların ülkesi olabilmeliyiz. Sadece BMD üyesi markaların yurt dışında 5 bini aşkın mağazası ve 11 bin civarında satış noktası bulunuyor. Sınırlarımızın ötesinde 17 bine yakın mağaza ve satış noktasına ulaşmak kolay iş değil. Hatta bazı ülkelerde alanlarında pazar lideri konumunda markalarımız var. Önümüzdeki yıllarda kuşkusuz çok daha iyi yerlere geleceğiz. Birçok sektörden küresel markalar çıkaracağız. Markanın çarpan etkisinden daha fazla yararlanmalıyız” dedi.
“Türkiye markasını tanıtıyorlar”
Türkiye’yi ihracatta ilk 10 ülke arasına çıkarma vizyonu ile çalıştıklarını vurgulayan Gültepe, şunları söyledi: “Bu hedefe ulaşmak için mutlaka markalı ihracatımızı artırmamız gerekiyor. Çünkü ihracat markaları, markalar ihracatı doğrudan etkiliyor. Kendi markasıyla ihracat yapan firmalarımız Ar-Ge’ye daha çok önem veriyor. Diğer firmalara göre daha fazla patent başvurusu gerçekleştiriyor. Daha fazla araştırmacı istihdamı sağlıyor. Küresel arenaya çıkan her firmamız aynı zamanda Türkiye markasını da dünyaya tanıtıyor. Bu bilinçle çalışmalarımıza devam ediyoruz.”
“AVM’lerde yıllık israf 10 milyar TL’yi buluyor”
Öte yandan yüksek maliyetler ve enflasyon nedeniyle markaların cirolarında yüzde 100 civarında bir artış olduğunu söyleyen Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel de, mevzuatta yapılan düzenlemelere rağmen AVM’lerde ödenen genel giderlerin bir türlü şeffaflaşamadığını belirtti. Öncel, “Markalar AVM’lere ayrıca ciro kirası ödüyor. Ciro kirası nedeniyle AVM’lerin gelirlerinde ciddi bir artış olmasına rağmen yüzde 400’e varan kira zammı talepleriyle karşılaşıyoruz. Oysa ciro kiraları yüzde 100 artarken kur artışı yıllık yüzde 35-40’ta kaldı. Yani AVM’lerin kira gelirlerinde döviz bazında net yüzde 60- 65 artış oldu” dedi. AVM’lerde toplam 14 milyon metrekare kiralanabilir alan bulunduğuna dikkat çeken Öncel şöyle devam etti:
“Metrekare başına her ay ortalama 60 TL’lik kayıp ve israf var. Yıllık hesapladığımızda 8-10 milyar TL arasında bir rakam ortaya çıkıyor. Bu parayla her biri 300 mağazalı 30 AVM inşa edilebilir veya 100 metrekarelik 10 bin mağaza açılabilir ya da yenilenebilir. BMD üyesi markalar için uygun koşullarda krediye erişimin de önemli bir sorun olmaya devam ettiğine dikkat çeken Öncel, önümüzdeki günlerde kredi sorununa çözüm bulunacağını ümit ettiklerini sözlerine ekledi.
“Yabancı yatırımcı oranı geriledi”
Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Nuri Şapkacı de sektördeki yabancı yatırımcı oranın son 5 yılda yüzde 28’lerden 20’lere gerilediği kaydetti. “Yeni yatırımların hayata geçirilebilmesi için tüm tarafların çıkarlarını optimum düzeyde ve uzun vadede koruyacak şekilde kararlar alınması gerekmektedir. Küresel uygulamaların Türkiye’ye uyarlanması, sadece AVM yatırımlarının değil otel, ofis, rezidans ve lojistik gibi diğer ticari gayrimenkul yatırımlarının da gündeme alınmasına olanak sağlayacaktır” diye konuştu. Şapkacı, 2023 yılının ilk çeyreğine ilişkin rakamların tüketicilerin pandemi sonrası sosyalleşme güdüsü ile alışveriş merkezlerine tekrar gitmeye başladığını bildirdi.
“Talepler erkene çekildi”
Zincir Mağazalar Derneği (ZMD) Başkanı Serhan Tınastepe, seçim dönemi olmasına rağmen depremin ve makroekonomik bazı belirsizliklerin etkisiyle 2023 yılının ilk yarısının beklentileri karşıladığının altını çizdi. Tınastepe, “Tüketicilerin özellikle tüketici elektroniği, beyaz eşya, ev ve yaşam kategorilerinde enflasyondan kaçınmak için taleplerini erkene çektiğini gördük. Bu da bu alanlarda işlerin canlılığını sağladı. Bunun dışında çok ciddi bir turizm etkisi görüyoruz.” şeklinde konuştu.
“Artan enerji maliyetleri ile mücadele ediyoruz”
Gıda Perakendecileri Derneği (GPD) Başkanı Alp Önder Özpamukçu, perakendenin GSMH’nın büyümesine iki kat daha fazla etki yapan bir sektör olduğunu kaydetti. Özpamukçu, “Net kar marjlarımız yüzde 2-3 seviyesinde. Bu nedenle gıda perakendecileri olarak maliyetlerimizi bir yandan verimlilikle, tedarik zincirlerin gelişimi ve üretimin takibi ile azaltmaya çalışırken, diğer taraftan da giderleri kontrol etme noktasında artan enerji maliyetleri başta olmak üzere petrol, doğalgaz, nakliye, lojistik ve işgücü maliyetleri ile mücadele ettiğimizi görüyoruz” dedi.
“Otele gelen turistin restoranlara faydası yok”
Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkanı Ramazan Bingöl, gastronomi turizminin payının yüzde 30-40 seviyesine çıkartılması gerektiğini belirterek “Otellere gelen turistlerin ne yazık ki kaldıkları şehre, o şehirdeki restoranlara faydası olmuyor. Bizim artık nicelikten çok, niteliğe odaklanarak gurme turizminin sektördeki payını artırmamız gerekiyor” dedi. Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu Başkanı (TAMPF) Hüseyin Altaş ise perakende sektörünün dijitalleşme alanında büyük bir çaba sarf ettiğini kaydetti.
Çin Dışişleri Bakanı Çin Gang, Amerikalı iş insanı Elon Musk ile Pekin’de yaptığı görüşmede, Çin’in dışa açılma politikasına bağlı kalmayı sürdüreceğini ve bu doğrultuda tüm dünyadan şirketlerin yatırımlarına açık olduğunu belirtti.
Çin Dışişleri Bakanı Çin Gang, Amerikalı iş insanı Elon Musk ile Pekin’de yaptığı görüşmede, Çin’in dışa açılma politikasına bağlı kalmayı sürdüreceğini ve bu doğrultuda tüm dünyadan şirketlerin yatırımlarına açık olduğunu belirtti.
Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, Bakan Çin Gang görüşmede, Çin’in modernleşmesinin ve kalkınmasının, benzeri görülmemiş büyüme potansiyeli yaratarak dünyaya yeni fırsatlar sunacağını ifade etti.
“Daha fazla pay isteriz”
Çin Gang, Musk’ın sahibi olduğu elektrikli otomobil üreticisi Tesla dahil tüm şirketler için piyasa kurallarına ve kanunlara dayalı, daha iyi bir uluslararası iş ortamı sağlayacaklarını vurguladı.
Çin-ABD ilişkilerini otomobil kullanmaya benzeten Çin Gang, “Sağlıklı, istikrarlı ve yapıcı ilişkiler için direksiyonu doğru yöne çevirmeli ve zamanında frene basarak kazaları önlemeliyiz” dedi.
Musk da ABD ile Çin’in çıkarlarının “siyam ikizleri gibi” birbirine bağlı ve ayrılmaz olduğunu vurgulayarak ekonomik ve ticari bağların koparılmasına, zincirlerin kesilmesine karşı olduğunu kaydetti.
Tesla’nın Çin’de yatırımları genişletmek istediğine işaret eden Musk, kalkınma fırsatlarından daha fazla pay almak istediklerinin altını çizdi.
Şanghay’daki yılda 1 milyon elektrikli otomobil üretebilen “giga fabrikasını,” 450 bin ilave kapasite ile genişletmeyi hedefleyen şirket, “Megapack” adı verilen enerji depolama ünitelerinin üretimi için şehirde büyük ölçekli bir tesis kurmayı planlıyor.
Üretici, bu yıl kurbanlık maliyetlerine nakliye ve çadır kiralarını da eklemek zorunda. Bu nedenle 60 bin lira civarından başlayan kurbanlık fiyatlarının, çadırlarda yapılacak satışlarda daha da yükseleceği tahmin ediliyor.
Kurban Bayramı’na bir aydan az bir süre kaldı. Bayram bu yıl 28 Haziran Çarşamba günü başlıyor. Beklentiler, pazartesi ve salının da birleştirilerek tatilin dokuz güne çıkması yönünde. Bayramın yaza gelmesi ve süresi, üretici için önemli. Çünkü dokuz günlük tatil, daha çok kişinin tatile gitmeyi tercih etmesi, kurbanlık satışlarının düşmesi anlamına geliyor.
Bu yıl et fiyatlarında sürekli bir artış yaşandı. Artan maliyetler de üreticinin cebine daha az para girmesine neden oldu. Yaklaşan Kurban Bayramı ise bu işe yatırım yapanlar için hayli önemli. Piyasada kurbanlık fiyatlarının 150 bin liralara dayandığı şeklinde spekülasyonlar yapılsa da fiyatlar ortalama 60 ila 110 bin TL aralığında. Hayvanın özelliklerine göre fiyatlar düşebiliyor veya artabiliyor. Büyükbaşta hisse fiyatları 8 bin ile 11 bin TL arasında. Hisseye düşen miktar 25 ile 38 kg arasında değişiyor. Kesilmiş hazır eve teslim kurbanın kilo fiyatı 320 lira civarında.
DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan Et Üreticileri Merkez Birliği Başkanı Bülent Tunç kurbanlık büyükbaş hayvanın 7 hisse olarak düşünüldüğünde hisse başı 20-25 kg ve fiyatın da 6 bin ila 10 bin lira arasında olduğunu söylüyor. Ortalama bir hayvanın fiyatının 50- 60 bin lira olduğunu kaydeden Tunç, fiyatların 100 bin liranın üzerine çıkması konusunda ise “Sonuçta dini vecibenizi yerine getiriyorsanız hissesi 5-6 bin liralık yeterli. Çok iyi bir şey istiyorsanız 100 bine de alırsınız” diyor. Küçükbaş hayvanlarda ise fiyat 4 ile 6-7 bin lira aralığında değişiyor.
Kurbanlıkta bir arz sorunu olmadığını belirten Tunç, kurbanlık alırken menşeinin, pasaportunun, küpesinin kontrol edilmesini öneriyor. Belediyelerin kontrol yaptığını kaydeden Tunç, hayvan pazarlarında satışa sunulan kurbanlıkların sağlıksız olma olasılığının olmadığını vurguluyor ve “Vatandaşlarımız kurban kesim yerlerinde ibadetlerini yerine getirebilirler” diyor.
Bülent Tunç, özellikle İstanbul’da kurban yerleriyle ilgili ciddi sıkıntılar yaşandığını söylüyor. Belediyelerin hayvan pazarı kurulacak yerleri ikinci üçüncü şahıslara verdiğini kaydeden Tunç, çok yüksek kira bedelleri istendiğini söylüyor ve “Belediye Anadolu’dan gelen vatandaşa bu hizmeti sağlarsa, kurbanın biraz daha ucuza satılma imkanı olur. 150 bine de, 200 bine de yer kiralanıyor. Nakliye parası verip 20 hayvan getirmiş üretici nasıl kiralasın” diyor.
Kırmızı Et Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Vet. Dr. Ahmet Yücesan, Türkiye’de geçmiş yıllarda 2,5 milyon küçükbaş 800 bin büyükbaş hayvan kurban edildiğini, hisse miktarının da yaklaşık 10 milyon civarında olduğunu söylüyor. Yücesan’a göre kurbanların yüzde 30 kadarı Mehmetçik Vakfı, Kızılay, Lösev, Diyanet Vakfı gibi kurumlara gidiyor. Kurumların bilgi vererek deprem bölgesine bağış talep ettiklerini kaydededen Yücesan deprem bölgesine yapılacak olan bağışlarla bu yıl yüzde 30’luk payın biraz daha artacağını tahmin ediyor.
Ahmet Yücesan: Çadır satışları düşebilir
Adet bazında büyükbaş 80-110 bin lira, küçükbaş ise 8-10 bin lira arasında değişiyor. Farklı olarak münferit satışlar var. Bu yıl çadır satışlarında maliyetler nedeniyle azalma bekliyorum. Toplu satış yapılan yerlerde artış olur. Kurbandan sonra et fiyatlarında yükselme devam eder. Çünkü yeterli canlı hayvan yok. Ramazan’da da ESK ithalat yapmıştı. İthalatın özele açılmayacağı açıklandı. Bana göre bayramdan sonra ithalat devam eder. Belki ilave kontenjan açabilirler. Çünkü yazla birlikte güneyde turizm sezonu açılıyor. Çok büyük bir hareketlilik var. Karşılamak için ithalat biraz artırılabilir.
Bülent Tunç: Kurbanlıklar özel yetiştirilir
Kurban vasfı taşıyan hayvan özellikli olur. Kuyruğu, boynuzu, yürüyüşü, duruşu farklıdır. Üretici kurbanlık olacak hayvana bir yıl boyunca özel olarak bakar. Üç dört ay önceden de bakanlığa bildirir, sevk kağıdı alınır, testleri yapılır. Kurbanlık fiyatları biraz daha yüksek olur. Bunun içine nakliye de girer, hayvan pazarı kirası da. Vatandaş kurban alırken, tüyü parlak, et verimliliği yüksek yani kemikleri görünmeyen, gözleri canlı hayvanı seçmeli. Küpesini ve evraklarını da kontrol etmeli.
