Prizmabet

Elon Musk, Mars’a taşıyacağı ilk insanlar için tarih verdi

Elon Musk, SpaceX’in Mars planları hakkında uzun zaman sonra ilk kez açıklama yaptı, Mars’a taşıyacağı ilk insanlar için merakla beklenen tarihi verdi.

Elon Musk’ın Mars’ta koloni kurma planı hakkında en son konuşmasının üzerinden oldukça uzun bir zaman geçti. Ve şimdi Musk, bir kez daha bu konuyu gündeme getirmenin zamanı geldiğine karar vermiş gibi gözüküyor.

Elon Musk, Mars’a gönderilecek ilk Starship’lerin, Dünya ile Mars arasındaki yaklaşık iki yılda bir gerçekleşen minimum enerji gerektiren zaman aralığı sırasında, iki yıl sonra fırlatılacağını duyurdu. Bu en düşük enerjili yolcuk fırsatlarının en yakını önümüzdeki Ekim ayında başlıyor.

Musk’ın yaptığı açıklama şu şekilde: “Bunlar, Mars’a sağlam inişin güvenilirliğini test etmek için mürettebatsız olacak. Bu inişler iyi giderse, Mars’a ilk insanlı uçuşlar 4 yıl içinde gerçekleşecek. Bunun sonrasında uçuş hızı, yaklaşık 20 yıl içinde kendi kendine yetebilen bir şehir inşa etme hedefiyle katlanarak artacak. Çok gezegenli olmak, bilincin olası ömrünü büyük ölçüde artıracak çünkü artık tüm yumurtalarımız, kelimenin tam anlamıyla ve mecazi olarak, tek bir gezegende olmayacak.”

En büyük sorun maliyet

SpaceX’in kurucusu ve CEO’su, insanlığı birden fazla gezegene yayma amacına ulaşmanın temel olarak Mars’a taşınan ton başına oluşan maliyet sorunu olduğunu düşünüyor. Şu anda Mars yüzeyine bir tonluk faydalı yük taşımanın maliyeti yaklaşık olarak bir milyar dolar olarak ölçülüyor. Mars’ta kendine yetebilen bir şehir kurabilmemiz için bu maliyetin ton başına 100.000 dolar gibi bir seviyeye kadar iyileştirilmesi, yani teknolojinin 10.000 kat daha iyi olması gerekiyor. Musk bunu “oldukça zor, ancak imkansız değil” şeklinde tanımlıyor.

SpaceX şu anda Starship’in beşinci uçuşuna hazırlanıyor. Geçtiğimiz Haziran ayındaki test görevi (ITF-4) büyük bir başarıydı ve hem Starship hem de Super Heavy (Süper Ağır) güçlendirici ilk kez dikey olarak iniş yaptı.

“Mars’taki örümceklerin” gizemi nihayet çözüldü

Bilim insanları, kızıl gezegen Mars’ta görüntülenen ve dev örümceklere benzeyen gizemli oluşumların sırrını çözmek için bu “örümcekleri” Dünya’ya taşıdılar.

Güneş Sistemi’ni keşfederken pek çok farklı ve ilginç cisim ve görselle karşılaştık. Jüpiter’in “Büyük Mavi Nokta”sından ve Europa’nın buzunun altındaki gizemlerden Ay’da ilginç yüzlere benzeyen kayalara kadar birçok “gerçek” ve “illüzyon” gizem keşfedildi.

“Mars’taki örümcekler” de, “pareidolia” algımızı tetiklediği için özellikle dikkat çekiciydi. Kızıl Gezegen’in güney kutup bölgesinden alınan görüntülerde, gezegenin yüzeyinde ürkütücü bir şekilde dev örümceklere benzeyen cisimler keşfedilmişti.

Elbette bunlar gerçekten Mars’ta yaşayan dev örümcekler değil ve artık nasıl oluştukları hakkında çok daha iyi bir fikrimiz var. Bilim insanlarının Kieffer modeli olarak tanımladığı bir hipotez, bunların mevsimler boyunca gezegenin ısınması ve soğumasıyla ilişkili olduğunu öne sürüyor. Olayı araştıran bir ekibin çalışmasında belirtilene göre bu modelde, güneş ışığı ilkbaharda yarı saydam buz levhasına nüfuz ediyor ve termal dalga boyu radyasyonu sıkışıyor, buzun altındaki regolit ısıtılıyor ve geçirgen olmayan buz levhasının tabanından süblimleşmesine neden oluyor. Bu süreç boyunca oluşan aşınmaların bu “örümcekleri” ortaya çıkardığı düşünülüyor.

Kieffer modeli, örümceklerin keşfedildiği on yıllardan bu yana yaygın olarak kabul görmüş olsa da, ekip, özelliklerin bugün hala ortaya çıkıp çıkmadığını veya önceki bir Mars döneminin kalıntısı olup olmadığı sorularını yanıtlama umuduyla, bu laboratuvarda yeniden yaratmaya yöneldi. Ancak Mars’ın soğuk, düşük basınç koşullarını yeniden yaratmak kolay değil ve ekibin NASA’nın Jet Propulsion Laboratuvarı’nda (JPL) Buzlu Ortamlar için Kirli Vakum Altında Simülasyon Test Yatağı (DUSTIE) olarak bilinen sıvı nitrojenle soğutulan bir test odası kullanması gerekiyordu.

Ekip, deneyi gerçekleştirmek için yeterince kalın buz oluşturmak üzere karbondioksit gazını odaya pompalamadan önce DUSTIE’nin içine Mars’ta bulunan toprağı taklit edecek şekilde toprak yerleştirdi. Daha sonra buz, Mars’ta var olduğu düşünülen ısıtma mekanizmasını simüle etmek için alttan ısıtıldı. Buz kalınlığını tam olarak doğru hale getirmek için yapılan birçok girişimden sonra ekip başarıya ulaştı ve Güney Kaliforniya’daki NASA Jet Propulsion Laboratuvarı’ndan başyazar Lauren Mc Keown, püsküren dumanların oluştuğunu ve bu sırada regolitin fırladığını gördü. Mc Keown, NASA’ya beş yıllık püskürme arayışının sona erdiği anı “Cuma akşamı geç vakitti ve laboratuvar müdürü çığlık attığımı duyunca içeri daldı” diye anlattı ve ekledi: “Bir kaza olduğunu düşündü.”

Kieffer modelinin genel olarak doğru olduğuna dair daha fazla kanıt eklemenin yanı sıra, ekip bazı sürprizlerle de karşılaştı: “Püskürtülerimiz, substrat-don arayüzündeki gazın aşınmasından ziyade, regolit içindeki aralıklı buzun süblimleşmesiyle oluşan çatlak morfolojileri oluşturdu. Genel olarak, aktif CO2 jetlerinin neden olduğu aşınmanın orijinal Kieffer modelinin tanımladığından daha karmaşık olabileceği ve örümceklerin ötesinde, poligonal araziler gibi diğer tipik Mars morfolojilerinin oluşumuna katkıda bulunabileceği sonucuna vardık.”

Ekip, kum olukları ve aktif dendritik oluklar gibi diğer özelliklerin de aynı mekanizma tarafından üretilebileceğini öne sürüyor, ancak bu konuda daha fazla çalışma yapılması gerekiyor.

Çalışma The Planetary Science Journal’da yayınlandı.

Çin, Mars hakkında bildiklerimizi değiştiren yeni bir keşfe imza attı #prizmabet

Çin’in Mars’ta gezinen keşif aracı Zhurong , kızıl gezegen hakkında bugüne dek düşündüklerimizi büsbütün değiştirebilecek, kıymetli bir keşfe imzasını attı.

Çin’in Zhurong keşif aracından alınan yeni bilgilere nazaran, Mars’ta, 400.000 yıl öncesine kadar sıvı su, tahminen de kum doruklarında karın erimesi ile yaygın bir biçimde var olmuş olabilir.

Zhurong keşif aracı, 2021’in başlarında Kızıl Gezegene indiğinden beri Mars anlayışımızda kimi değişiklikler yaşandı. Mars’taki eski ırmakların ve sellerin varlığını on yıllardır biliyor olsak da, son kalan sıvıların yaklaşık üç milyar yıl evvel kuruduğu düşünülüyordu. Karşılaştırma için belirtmek gerekirse, bu vakit aralığı, Dünya’da birinci tek hücreli organizmaların fotosentez yapmaya başladığı vakitlere yakın bir periyoda işaret ediyor.

Ancak daha geçtiğimiz yıl, Zhurong keşif aracının gezegende 700 milyon yıl kadar yakın bir tarihte sıvı suyun mevcut olabileceğine dair kesin olmayan deliller keşfetmesi ile birlikte bu kestirimler değişmeye başladı.

Yine de, o sırada değişen iddialar bile, Mars’ta potansiyel olarak sıvı suyun bulunduğu vakit hakkındaki varsayımların artık ne kadar ileri taşındığına kıyasla neredeyse değersiz kalıyor. Zhurong, son birkaç yılını, Mars yüzeyindeki 3.300 kilometrelik genişliğiyle güneş sistemindeki en büyük çarpma havzasını oluşturan geniş bir ova olan Utopia Planitia’yı araştırarak, araziyi kaplayan rüzgârlı kumulların bileşimi hakkında bilgi toplayarak geçirdi.

Görev üzerinde çalışan Çin Bilimler Akademisi grubuna nazaran, bulduğu bilgiler “mevcut hayat belirtileri arayan gelecekteki keşif vazifeleri için kritik ipuçları sağlıyor.” Bilim insanları, bu kumulların ince, çatlamış kabuklar ve parçacık yığınlarıyla kaplı olduğunu buldu ve bu özelliklerin yalnızca yakın geçmişte sıvı suyun varlığıyla açıklanabileceğini söylüyor.

Çin Bilimler Akademisi bilim insanı ve bulgular üzerine yayınlanan yeni bir makalenin müelliflerinden biri olan Xiaoguang Qin, New Scientist ile yaptığı görüşmede “Kum zirveleri daha çağdaş bir yer şekli” dedi ve devam etti: “Kumulların yüzeylerindeki bu kabuklar, kum doruklarını katılaştırdı ve hareket etmelerini engelledi.”

Bu yeni ispat, sıvı suyun olmadığı milyarlarca yahut yüz milyonlarca yıl yerine, Kızıl Gezegenin 1,4 milyon ile 400.000 yıl evvel ortasında don yahut kar ceplerine mesken sahipliği yapmış olabileceğini gösteriyor. Bu da, arkaik insanların çoktan Avrupa’da dolaşmaya başladığı bir vakte karşılık gelen, şaşırtan derecede yeni bir vakit dilimine denk geliyor.

Değişen eksen eğriliği ile mümkün olabilir

Qin, bunun sadece Mars’ın değişen eksen eğikliği nedeniyle mümkün olduğunu belirtiyor. Birkaç milyon yıl evvel, gezegenin kutupları daha direkt güneşe dönüktü, bu da buzulların ekvatora daha yakın yerlerde kar olarak ağırlaşan yüksek ölçüde su buharı salmasına neden oldu. Qin, Space.com ile yaptığı görüşmelerde “Zhurong gezicisinde rastgele bir alet tarafından su buzu tespit edilmediğini”, lakin tekrar de bu modelin “Zhurong gezgininin indiği alçak enlemlerde don yahut kar oluşturmak için atmosferdeki buhar için bir yenileme sistemi sunduğunu” söyledi.

Bu kum zirvelerinin diğer bilinmeyen jeolojik süreçler tarafından yaratılmış olma mümkünlüğü hala olsa da, öteki araştırmacılar grubun teklifinin makul olduğunu bildiriyor. Bu teklifin yanlışsız olması, sadece Mars’ın jeolojik vakit çizelgesinin büyük oranda tekrar oluşturulması değil, tıpkı vakitte coğrafyasının da yine gözden geçirilmesi manasına geliyor. Kum zirveleri gezegenin her yerinde çok yaygın olduğundan ötürü, Mars’ta daha evvel bilinenden çok daha fazla çağdaş su ispatı olabilir.

Araştırmaya dahil olmayan, Florida Teknoloji Enstitüsü astrobiyoloji profesörü Manasvi Lingam, Space.com ile yaptığı görüşmede “Olgu bir yerde belgelendi” dedi ve ekledi: “Ancak, misal enlemlerde Mars yüzeyinin hayli büyük bir kısmına uygulanabilir olmalıdır.”

Keşif, Science Advances mecmuasında detaylı olarak yayınlandı.

DÜNYANIN EN ZENGİN 10 KADINI

Zenginler ve güçlüler arasında kadınların yükselişine şahit oluyoruz.

Servetleri ister miras kalıtsal ister kendi elleriyle olsun, bu kadınlar temsil ettikleri topluluklar ve amaçlar için daha iyi bir dünya yaratma konusunda kararlı… BCG tarafından 2020’de yayınlanan bir makaleye göre, kadınlar dünya servetinin yüzde 32’sini kontrol ediyor ve bu rakamın önümüzdeki yıllarda artacağını gösteren işaretler var.

Forbes’in en zengin insanlarının son sıralamasına göre dünya genelinde 337 kadın milyarder bulunuyor. Bu sayı, 2022 yılındaki 327’ye kıyasla artış göstermiş. Ayrıca, kadın milyarderlerin toplam milyarder nüfusundaki payı da bir yıl öncesine göre biraz artmış (%13’e karşılık 2022’de %12).

Dünyanın en zengin kadını üç yıl üst üste L’Oréal varisi Françoise Bettencourt Meyers oldu. Serveti, 2022’ye göre neredeyse 5 milyar dolar artışla 80.5 milyar dolar değerinde. MacKenzie Scott, geçen yıl 19.2 milyar dolar azalan servetiyle 9. sıraya beş basamak gerileyerek düştü. Amazon hisseleri (bunları 2019’daki boşanmasında Jeff Bezos’tan almıştı) düştüğünde Scott’un serveti azaldı. Ayrıca, Scott’un yaptığı büyük bağışlar (toplamda 14 milyar doları aşkın) onu daha da geriye itti.

DÜNYANIN EN ZENGİN 10 KADINI

(Verilen net değerler 10 mart 2023 tarihine aittir)

1
Françoise Bettencourt Meyers ve Ailesi

Net Servet: 80.5 Milyar Dolar
Yaş: 69
Servetin Kaynağı: L’Oréal
Vatandaşlık: Fransa

L’Oréal mirası devralan Meyers, üst üste üçüncü kez dünyanın en zengin kadın unvanını elinde tutuyor. Geçen yıla göre kozmetik devinin hisse senetlerindeki %12’lik artışa bağlı olarak… Bunun yanı sıra, Notre Dame Katedrali’nin yeniden inşası için L’Oréal ile birlikte 230 milyon dolarlık bağışta bulunmuştur.

2
Julia Koch ve Ailesi

Net Servet: 59 Milyar Dolar
Yaş: 60
Servetin Kaynağı: Koch Industries
Vatandaşlık: ABD

David Koch’ın (ö. 2019) dul eşi, Koch Industries’in %42’sine sahip ve üç yetişkin çocuğuyla birlikte işleri yönetiyor. Koch, David H. Koch Vakfı’nı denetliyor ve buradan yoksulluk, bağımlılıkla ilgili konular, ceza adaleti ve eğitim gibi konulara yaklaşık olarak 1.8 milyar dolar bağışta bulunmuşlar. Ocak ayında, Metropolitan Sanat Müzesi’nin yönetim kurulu üyesi olarak atandı.

3
Alice Walton

Net Servet: 56.7 Milyar Dolar
Yaş: 73
Servetin Kaynağı: Walmart
Vatandaşlık: ABD

Sam Walton’dan (ö. 1992) Walmart’ta pay miras almıştır. Ailelerinin memleketi Arkansas’ta, Bentonville kasabasında, Warhol, Rockwell ve Rothko gibi sanatçıların eserlerini içeren Crystal Bridges Amerikan Sanatı Müzesi’ni açmasıyla tanınmaktadır.

4
Jacqueline Mars

Net Servet: 38,3 Milyar Dolar
Yaşı: 83
Servetin Kaynağı: Şekerleme, evcil hayvan maması
Vatandaşlık: ABD

Jacqueline Mars, dünya genelinde M&M’s, Hubba Bubba ve Snickers gibi şekerleme markaları üreten Mars Inc. adlı çok uluslu dev şirketin tahmini olarak üçte birine kardeşi John Mars ile birlikte sahiptir. Şirket, büyükbabası Frank C. Mars tarafından 1911 yılında kurulmuştur.

5
Miriam Adelson ve Ailesi

Net Servet: 35 Milyar Dolar
Yaşı: 77
Servetin Kaynağı: Kumarhaneler
Vatandaşlık: ABD

Adelson, dünyanın en büyük kumarhane işletmecisi Las Vegas Sands’ın çoğunluk hissedarıdır. Eşi Cumhuriyetçi Parti’nin güçlü isimlerinden Sheldon Adelson’un 2021 yılında vefat etmesinin ardından bu hisseyi miras almıştır. Tıp doktoru olan Miriam Adelson, Forbes tahminlerine göre ömrü boyunca yaklaşık olarak 1 milyar doları medikal araştırmalara ve ilaç keşiflerine fon sağlamıştır.

6
Rafaela Aponte-Diamant

Net Servet: 31,2 Milyar Dolar
Yaşı: 78
Servetin Kaynağı: Denizcilik
Vatandaşlık: İtalya

Rafaela Aponte-Diamant, 1970 yılında eşi Gianluigi ile birlikte bir gemiyle kurdukları MSC adlı dünyanın en büyük denizcilik şirketlerinden birinin sahibi. Bu yıl dünyanın en zengin 10 kadını arasına girdi. Rafaela ve Gianluigi daha önce birlikte listelenirken; Forbes,2023’te ortak serveti nasıl kategorize ettiğine dair geniş kapsamlı bir revizyonun bir parçası olarak onları bireysel milyarderler olarak listeledi.

7
Susanne Klatten

Net Servet: 27,4 Milyar Dolar
Yaşı: 60
Servetin Kaynağı: BMW, ilaç endüstrisi
Vatandaşlık: Almanya

Susanne Klatten, Alman otomobil üreticisi BMW’nin %19’unu sahiptir. Annesi, efsanevi sanayici Herbert Quandt’ın üçüncü eşi olup, BMW’yi lüks pazarında öncü konuma getiren isimdir. Ekonomist olan Klatten aynı zamanda dedesi tarafından kurulan bir kimya şirketi olan Altana’nın da sahibidir.

8
Gina Rinehart

Net Servet: 27 Milyar Dolar
Yaşı: 69
Servetin Kaynağı: Madencilik
Vatandaşlık: Avustralya

Avustralyalı zengin, madencilik ve tarım şirketi Hancock Prospecting Group’un başkanlığını yapmaktadır. İşini babası Lang Hancock’dan (ö. 1992) miras almıştır. 2022 Mart ayından bu yana demir cevheri fiyatlarının düşmesi nedeniyle serveti %11 azalmış olsa da, hala Avustralya’nın en zengin kişisi olarak kalmaktadır.

9
MacKenzie Scott

Net Servet: 24.4 Milyar Dolar
Yaşı: 52
Servetin Kaynağı: Amazon
Vatandaşlık: ABD

Jeff Bezos ile 2019’daki boşanmasının ardından Amazon’un %4’ünü miras olarak alan MacKenzie Scott, bu serveti hızlı bir şekilde bağışlamaya başlamıştır. Şu ana kadar Yield Giving organizasyonu aracılığıyla 1600’den fazla hayır kurumuna 14 milyar doların üzerinde bağış yapmıştır.

10
Iris Fontbona ve Ailesi

Net Servet: 23.1 Milyar Dolar
Yaşı: 80
Servetin Kaynağı: Madencilik
Vatandaşlık: Şili

Latin Amerika’nın en zengin kadını olan Fontbona, Şilili işadamı Andrónico Luksic’in (ö. 2005) dul eşi olup, madencilik ve içecekler sektöründe bir imparatorluk kurmuştur. İki oğluyla birlikte Şili merkezli bir madencilik şirketi olan Antofogasta plc’nin sahibi ve yönetim kurulu başkanıdır. Ayrıca, üretim, bankacılık ve içecekler alanlarında faaliyet gösteren halka açık bir holding şirketi olan Quiñenco’da önemli bir hisse payına sahiptir.