Prizmabet

“Ruj endeksi” tüketiciyi lükse düşürdü

Ekonomik daralmaya rağmen Türkiye’de lüks tüketim eğilimi yükseliyor. TOBB E-ticaret Meclis Üyesi Cenk Çiğdemli’nin, yıl sonuna kadar lüks tüketimde adetsel bazda % 15 büyüme öngörüsü, “Ruj endeksi”ni doğruluyor.

Sevilay ÇOBAN

Dünyada ve Türkiye’de tüketiciler, yüksek enflasyon, fiyat artışları ve döviz kurlarındaki yükseliş gibi sorunlarla karşı karşıya gelmesine rağmen bu etkilerin en az hissedildiği tüketim alanı lüks… Yüksek enflasyon tüketicileri borçlanmaya iterken, özellikle kişisel lüks tüketim harcamalarındaki artış diğer kalemlere göre daha yüksek seyrediyor.

Temmuz ayında Bain & Company ile Altagamma’nın gerçekleştirdiği “2023 İlkbahar Küresel Lüks Tüketim Araştırması”, 2022 yılında rekor kıran kişisel lüks tüketim pazarının ekonomideki belirsizliklere rağmen 2023’te yüzde 5-12 büyüyeceğini ortaya koymuştu. 2022’de 345 milyar euroya ulaşan pazar büyüklüğünün 2030’a kadar 530-570 milyar euroyu bulacağı öngörülüyor.

Deloitte’un yayınladığı bir rapor da ekonomik kriz dönemlerinde tüketicilerin zor dönemlerde bir kaçış yolu bulmak ve kendilerini iyi hissedebilmek için daha fazla harcama yaptığını ortaya koyuyor. Özellikle kozmetik ve gastronomi kategorilerinde görülen harcama eğilimi sonucu tüketiciler, enflasyonla başa çıkmak için tasarruf yaparken bir yandan da kendilerini şımartmak istiyor.

“Ruj endeksi” olarak bilinen bu durumun sebebi, kozmetik sektörünün nispeten ulaşılabilir olması ve tüketicilerin bir kaçış yolu aramaları. Ortaya konan veriler ve araştırmalar da gerçek tabloyu doğrular nitelikte. TOBB E-ticaret Meclis Üyesi, Ticimax Kurucu CEO’su Cenk Çiğdemli de 15 binden fazla e-ticaret sitesinin verilerine dayanarak hazırladıkları raporun lüks tüketim özelindeki kırılımını ve ortaya çıkan sonuç hakkındaki görüşlerini DÜNYA gazetesi ile paylaştı.

1 yılda yaklaşık yüzde 15 büyüme bekliyoruz

E-ticaret üzerinden lüks tüketimde 2022-2022 ve 2023’ü kıyasladığımızda adetsel anlamda bir büyüme olduğunu ifade eden Cenk Çiğdemli, “Veriler bize gösteriyor ki; lüks tüketimde enflasyon farkını çıkardığımızda, yıl sonunda adetsel anlamda büyüme, lüks tüketim alışkanlıklarında ise bir genişleme görmüş olacağız.

Fiyatlar, maliyetler ve enflasyon yukarı yönlü ilerlerken lüks tüketimin cirosu bir önceki yılı yakalamış olsa da adetler henüz yakalanmış değil. Ancak adetler şu anda birbirine çok yakın ve e-ticaretin en hareketli olduğu dönemlere girmek üzereyiz. Adetlerin de yıl sonuna kadar (tüm kategorilerin ortalamasında) geçen yılın yüzde 15 oranında üstüne çıkmasını bekliyoruz” dedi.

Ciro geçen yılı ikiye katlayacak

Lüks tekstil giyim kategorisinde 2021 yılında 1 milyar 743 milyon 274 bin 549 TL olan cironun 2022’de 3 milyar 685 milyon 195 bin 334 TL’ye yükseldiğini ifade eden Çiğdemli, şunları söyledi; “2023’ün ilk 8 ayında ise 4 milyar 835 milyon 219 bin 070 TL olarak gerçekleşmiş.

Yıl sonuna kadar bu rakamın en az 7 milyar TL’ye ulaşarak geçen yılın iki katına yükselmesini bekliyoruz. Lüks tüketim yıllık ortalama sepet tutarları kategorisinde örneğin saat-aksesuar segmentine baktığımızda, 2021 yılı rakamı 9 bin 983 TL, 2022 yılı rakamı 28 bin 318 TL olarak gerçekleşmiş. 2023 ilk 8 ayının ortalama sepet tutarı ise 34 bin 334 TL. Bu rakamın yıl sonuna kadar Black Friday, Cyber Monday ve yılbaşı alışverişleri gibi özel alışveriş festivallerinin de olduğunu göz önünde bulundurursak, en az 60 bin TL’ye ulaşarak geçen yılı ikiye katlayacağını düşünüyoruz.

Mücevheratta 2021 yılı yıllık ortalama sepet tutarı 3 bin 549 TL, 2022 yılı yıllık ortalama sepet tutarı 7 bin 121 TL. 2023 ilk 8 ayında ise bu tutar 16 bin 634 TL’ye ulaşmış. Yıl sonuna kadar geçtiğimiz yılın en az 3 katı kadar bir büyümeye ulaşacağını düşünüyorum. Lüks modada 2021 yıllık ortalama sepet tutarı 616 TL, 2022’de bu rakam 1.221 TL’ye ulaşmış. 2023 ilk 8 ayında ise 2 bin 364 TL’ye yükselmiş. Yıl sonuna kadar bu kategorinin de geçtiğimiz yılı en az üçe katlayacağı görülüyor.”

Sipariş adedinde giyim, tutarda saat birinci

Lüks kategoride en çok sipariş alan sektörler sıralaması en yüksekten en düşüğe şöyle; tekstil giyim, kozmetik güzellik, hediyelik ve aksesuar, iç giyim, takı ve mücevherat, motorlu taşıtlar ve otomotiv yedek parça, hobi, ev bahçe mobilyaları, oyun, beyaz eşya, bilgisayar. Lüks markalar özelinde yıllık ortalama sepet tutarı en fazla olan kategoriler ise şu şekilde sıralanıyor; Saat ve aksesuar, bilgisayar, mücevherat, mobilya dekorasyon, lüks moda ve iç giyim.

“2023 İlkbahar Küresel Lüks Tüketim Araştırması da 2022 yılı büyümesi açısından Türkiye’nin lider pazarlar İtalya ve Fransa’nın hemen arkasında geldiğini gösterirken, “Türkiye’nin lüks perakende açısından yüksek potansiyelli bir coğrafya haline gelmesiyle birlikte, görece yüksek enflasyona rağmen dinamikliği ile çeşitli iyimser gelecek senaryoları barındıran çok umut verici bir coğrafya” olarak tanımlıyor.

Dört tüketiciden üçü ihtiyacı olmayan ürünler alıyor

Deloitte’un 6 ay süren 23 ülkede yapılan araştırmasında tüketicilere kendilerini şımartmak için alışveriş yapıp yapmadıkları soruldu. Sonuç, tüketicilerin beklenenden daha fazla kendini şımartmak istediğini ve lükse giren satın alımlar yaptığını gösterdi. Aynı zamanda insanların “savurganlık” yapıyor olmasının, dünya çapında görülen bir eğilim olduğu öğrenildi. Küresel olarak yapılan anketlere göre, dört tüketiciden üçü kendini şımartacak bir şey satın aldıklarını söylüyor.

Erkekler %60 fazla harcıyor

İstatistiksel olarak erkekler de kadınlar kadar kendilerine ödül veriyor. Dünya çapında ve Amerika Birleşik Devletleri’nde çeşitli öğelere neredeyse yüzde 40 daha fazla para harcıyorlar. Özellikle milenyum jenerasyonundaki erkekler, kendi yaşlarındaki kadınlara göre yaklaşık 20 dolar daha fazla harcama yapıyor. Milenyum erkekleri günlük yaşamın stresinden arınmak için güzel bir akşam yemeği yiyor veya erişilebilir bir lüks satın almak için birinci sınıf alkollü içkiler satın alıyor. Ödül niteliğinde yapılan harcamaların en popüler kategorisi kozmetik değil, yiyecek ve içecek. Dünya genelinde, tüketiciler kişisel bakım ürünlerine kıyasla neredeyse üç kat fazla yiyecek ve içeceğe para harcadığını söylüyor. Özellikle erkekler, bu alanda kadınlardan yüzde 60 daha fazla harcama yapıyor.

Merhaba arkadaşlar, bugün sizlere Prizmabet adlı bir bahis sitesinden bahsedeceğim. Prizmabet, Betconstruct altyapısı ile üyelerine kaliteli hizmetler veren ve ülkemizin önde gelen bahis sitelerinden bir tanesidir. 2009 yılında kurulan Prizmabet, lisanslı, güvenilir ve avantajlı bir site olarak dikkat çekmektedir. Prizmabet’te spor bahisleri, canlı bahisler, casino, canlı casino, slot oyunları, sanal sporlar ve daha pek çok seçenek bulabilirsiniz. Prizmabet’te oyun oynamak için aradığınız ortamı fazlası ile bulacaksınız.

Prizmabet’in en önemli özelliklerinden biri de Prizmabet TV kanalıdır. Bu kanal sayesinde bahis sitesinde bulunan müsabakaları üyeler bir ücrete katlanmadan istedikleri zaman takip edebiliyor. Böylece hem heyecanlı hem de kazançlı bir bahis deneyimi yaşayabiliyorsunuz. Prizmabet TV kanalında futbol, basketbol, tenis, voleybol gibi popüler spor dallarının yanı sıra daha az bilinen sporlara da yer verilmektedir. Prizmabet TV kanalını kullanmak için sadece siteye üye olmanız ve yatırım yapmanız yeterlidir.

Prizmabet ayrıca üyelerine bol miktarda bonus ve promosyon da sunmaktadır. Prizmabet’te ilk üyelik bonusu olarak 100 TL deneme bonusu alabilirsiniz. Bunun yanında yatırım bonusları, kayıp bonusları, arkadaş davet bonusu, doğum günü bonusu gibi farklı bonuslar da mevcuttur. Prizmabet bonusları sayesinde daha fazla oyun oynayabilir ve kazancınızı artırabilirsiniz. Prizmabet bonuslarının çevrim şartları da oldukça makul seviyededir.

Prizmabet para yatırma ve çekme işlemleri konusunda da üyelerine kolaylık sağlamaktadır. Prizmabet’te banka havalesi, kredi kartı, papara, cepbank, QR kod, bitcoin gibi farklı yöntemlerle para yatırabilir ve çekebilirsiniz. Para yatırma ve çekme işlemleri 7/24 yapılabilmekte ve kısa sürede hesaplara yansımaktadır. Prizmabet para yatırma ve çekme işlemlerinde herhangi bir komisyon veya kesinti de yapmamaktadır.

Prizmabet müşteri hizmetleri de üyelerine 7/24 canlı destek hizmeti sağlamaktadır. Prizmabet canlı destek ekibi sayesinde site ile ilgili her türlü soru, sorun veya önerinizi iletebilir ve anında çözüm bulabilirsiniz. Prizmabet canlı destek ekibi profesyonel, güler yüzlü ve yardımseverdir.

Sonuç olarak, Prizmabet ülkemizin en iyi bahis sitelerinden biri olarak gösterilebilir. Prizmabet’te hem eğlenceli hem de kazançlı bir bahis deneyimi yaşayabilirsiniz. Prizmabet’e üye olmak için güncel giriş adresini web sitemizden bulabilirsiniz. Prizmabet’e girmek için tıklayınız! Prizmabet’e katıldığınıza pişman olmayacaksınız!

Dış ticaret açığı ağustosta 8,88 milyar dolar, yavaşlama başladı ancak zayıf

Dış ticaret dengesi ağustosta; temmuz ayına göre %27,4, geçen yılın ağustos ayına göre %21,2 oranında azalarak, 8 milyar 875 milyon…

Dış ticaret dengesi ağustosta; temmuz ayına göre %27,4, geçen yılın ağustos ayına göre %21,2 oranında azalarak, 8 milyar 875 milyon dolar açık verdi. Türkiye’nin ihracatı ağustos ayında %1,6 artışla 21 milyar 619 milyon dolara yükselirken, ithalat %6,3 azalışla 30 milyar 494 milyon dolara geriledi.

Yılın başından bu yana bakıldığında dış ticaret açığı %12,1 artışla 82,4 milyar dolar oldu.

12 aylık ihracat yüzde 1,2 arttı

Ticaret Bakanlığından ihracat rakamlarına ilişkin yapılan açıklamada da %1,6 artışla 21 milyar 619 milyon dolar seviyesinde gerçekleşen ağustos ayı ihracatıyla önemli sektörlerde 8 aylık performans gücünün korunduğu aktarıldı. Ağustos ayı itibarıyla son 12 aylık ihracat ise %1,2 oranında artış ile 253 milyar 574 milyon dolar olarak gerçekleşti.

İthalat yüzde 6,3 azaldı

Ağustosta ithalatın %6,3 azalışla 30 milyar 494 milyon dolar ocak-ağustos dönemde ise ithalat toplamı, bir önceki yılın aynı dönemine göre %3,5 artışla 247 milyar 321 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Açıklamada, dış ticaret açığının ağustosta bir önceki aya kıyasla %27,4, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 21,2 azalarak 8 milyar 875 milyon dolar olduğuna işaret edilerek, “Altın hariç tutulduğunda ise dış ticaret açığında, temmuz ayına göre %41,9, 2022 yılının ağustos ayına göre %37,1 gerileme gözlenmektedir.” değerlendirmesinde bulunuldu.

Bakan Bolat: 5 yeni serbest ticaret bölgesini hizmete alacağız

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, serbest bölgelerin, yabancı yatırımların ülkeye çekilmesi ve ihracata yönelik üretim kapasitesinin geliştirilmesi hedefi doğrultusunda önemli bir enstrüman olduğunu belirterek, “19 adet serbest bölgemiz bulunmakta. Yeni…

Bakan Bolat, İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) “Ekonomiyi Yeniden Yapılandırmaya Yönelik İstişareler ve Orta Vadeli Program (OVP) Öncesi Süreçte Sanayi/İhracat Dünyamızın Sorunları ve Çözüm Önerilerini Değerlendirmek” konulu ağustos ayı meclis toplantısına katıldı.

Madencilikten elektroniğe, tekstilden gıda ürünlerine kadar çok geniş bir yelpazede faaliyet gösteren İSO’nun Türkiye’nin en büyük sanayi odası olduğunu belirten Bolat, İSO üyesi firmaların, Türkiye sanayi üretiminin yaklaşık üçte birini gerçekleştirdiğini bildirdi.

Ekonominin ve ticaretin dinamiklerinin hızla dönüştüğünü ifade eden Bolat, küresel trendleri yakalamak, hatta trend belirleyen ülke olmak, üretimde sürdürülebilirliği sağlamak, katma değerli ihracatı artırmak ve ülkenin prestijini daha yüksek seviyelere çıkarmak için herkese sorumluluklar düştüğünü dile getirdi.

Dünyayla rekabet edebilecek bir güce ulaşmanın ancak ve ancak üretime, imalata, bilgi ekonomisine, teknolojiye dayalı bir ekonomiyle mümkün olduğunu vurgulayan Bolat, bu doğrultuda, hükümet olarak bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da Türkiye’nin kalkınması için var güçleriyle çalışmaya devam edeceklerini söyledi.

Bolat, gelişmiş ülkelerin sıkılaştırıcı para politikaları, yüksek enflasyon ile birlikte azalan talep, jeopolitik gerilimlerin gıda başta olmak üzere emtia fiyatlarını tetiklemesinin küresel resesyon endişelerini artırdığını, küresel ticareti de yavaşlattığını anlattı.

Küresel ekonomideki bu kırılgan seyir nedeniyle uluslararası kuruluşların büyüme tahminlerini aşağı yönlü revize ettiğine işaret eden Bolat, Türkiye ekonomisinin ise küresel düzeyde yaşanan tüm bu olumsuzluklara ve büyük deprem felaketine rağmen son 11 çeyreklik kesintisiz büyüme performansını sürdürdüğünü kaydetti.

Bolat, eylül ayının ilk yarısı içerisinde açıklaması planlanan OVP’nin ise ekonominin yeni çıpası olacağını belirtti.

“Eximbank’ın sermayesini 6,8 milyar TL artırdık”

Bolat, Bakanlık olarak, “sürdürülebilir ihracat artışı ve dış ticaret dengesi”, “etkin, hızlı ve güvenli bir gümrük anlayışı”, “adil, rekabetçi ve istikrarlı bir iç ticaret ortamı” ilkeleri ışığında Türkiye’nin gelişmesi ve büyümesi için çalışmaya devam ettiklerini söyledi.

İhracatta katma değeri yüksek, yüksek teknolojili ürünlere odaklandıklarını vurgulayan Bolat, ihracat süreçlerini dijitalleşme, AR-GE, inovasyon ve markalaşma faaliyetleriyle desteklediklerini kaydetti.

Türkiye’nin son 20 yılda ihracatta yakaladığı başarılara değinen Bolat, “2002 yılında 14 milyar dolar olan hizmet ihracatımız, 2022 yılında tam 6,5 kat artışla 90,5 milyar dolara ulaşmıştır. Cumhuriyetimizin 100. yılında da inşallah 120 milyar dolar hizmet ihracatına ulaşmayı hedefliyoruz.” dedi.

Ticaret Bakanlığı olarak, ihracatta ortaya koydukları hedeflere ulaşmak için ihracatçılara önemli destekler sunduklarını ifade eden Bolat, şunları kaydetti:

“İhracatçılarımızın finansmana erişimini kolaylaştırmak, finansman imkanlarını genişletmek için Bakanlık olarak var gücümüzle çalışıyoruz. İGE AŞ tarafından bugüne kadar 10 bini aşkın ihracatçımıza 40,5 milyar TL’lik kefalet sağlanmış olup 2023 sonu itibarıyla 90 milyar TL’lik krediye kefalet sağlanmasını hedefliyoruz. Eximbank vasıtasıyla da ihracatçılarımıza 2022 yılında 45 milyar dolar, 2023 yılı ilk 7 ayında toplam 22,6 milyar dolar destek sağlanmıştır. Bununla da kalmayarak, Eximbank’ın sermayesi 6,8 milyar TL artırılmış ve önümüzdeki dönemde ihracatçılarımıza daha fazla kredi verme imkanı sağlanmıştır. Yani yüzde 40 sermaye artışıyla sağladığımız bu 6,8 milyar lira, çarpan etkisiyle en az 70 milyar liralık kaynak olmuş oldu. Eximbank’ın kaynakları artınca finansman imkanları bakımından özel bankalar da kendilerini yarışa girmeye mecbur hissetti. Son 10 yıldır kamu bankaları harika işler yaptı. Türkiye ekonomisinin finansman ihtiyaçlarını destekleme ve mega projelerin desteklenmesi noktasında bütün imkanlarını kullandılar. Özel bankalar da artık bu rekabetin içerisinde olurlar.”

Bolat, Bakanlığın sağlamış olduğu desteklerin yanı sıra Merkez Bankası’nın da ihracatçıların finansmana erişimini kolaylaştırmak amacıyla son dönemde aldığı kararları memnuniyetle karşıladıklarını söyledi.

“Yeni dönemde 5 adet serbest ticaret bölgesini hizmete alacağız”

Ömer Bolat, Bakanlık olarak 2023 yılında İstanbul için halihazırda 1,7 milyar liralık ihracata yönelik devlet yardımı sağlandığını bildirdi.

İstanbul Sanayi Odası özelinde ise Oda tarafından 5 adet tamamlanmış URGE projesi ile bir adet aktif URGE projesini desteklediklerini aktaran Bolat, Bakanlık olarak üretimi ve ihracatı desteklerken yerli üreticileri ithalat kaynaklı zarar ve tehditlere karşı, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurallarına uygun şekilde, ticaret politikası savunma araçlarıyla korumayı sürdürdüklerini kaydetti.

Bolat, bu çerçevede, 65 ürün grubunda damping ve sübvansiyona karşı önlem, 9 ürün grubunda korunma önlemi, 17 ürün grubunda önlemlerin etkisiz kılınmasına karşı önlem ve 148 ürün grubunda ise gözetim önlemi uyguladıklarını bildirdi.

Serbest bölgelerin; yabancı yatırımların ülkeye çekilmesi ve ihracata yönelik üretim kapasitesinin geliştirilmesi hedefi doğrultusunda önemli enstrüman olduğunu belirten Bolat, “19 adet serbest bölgemiz bulunmakta. İnşallah yeni dönemde 5 adet serbest ticaret bölgesini de hizmete alacağız. Hükümet olarak, ihracatçılarımıza yeni pazarlar açmak için Avrupa Birliği’nin (AB) Serbest Ticaret Anlaşması (STA) yaptığı ülkelerle de biz kendi menfaatlerimizi de önceleyerek STA’lar yapmaya devam ediyoruz.” diye konuştu.

Ticaret diplomasinin, en önemli enstrümanlarından biri olduğunu belirten Bolat, Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’nde ikili temaslar gerçekleştirdiklerini, ayrıca yine yakın zamanda AB, Birleşik Krallık, Mısır, Azerbaycan ve Bulgaristan’dan muhataplarla dış ticaretin geliştirilmesi kapsamında görüşmelerde bulunduklarını anlattı.

“Ülkemizin küresel hizmet ihracatından aldığı payı yüzde 2,1’e yükseltmeyi amaçlıyoruz”

Ticaret Bakanı Bolat, “2028 İhracat Tanıtım ve Pazarlama Vizyonu” ile yepyeni proje ve faaliyetleri hep birlikte hayata geçirmek arzusunda olduklarını aktararak, şunları kaydetti:

“Ülkemizin küresel mal ihracatından aldığı payı yüzde 1,2’ye, küresel hizmet ihracatından aldığı payı yüzde 2,1’e yükseltmeyi amaçlıyoruz. Yüksek ve orta-yüksek teknolojili ürün ihracatımızın payını mevcut yüzde 36’dan yüzde 50’ye yükselteceğiz. KOBİ’lerin ihracattaki payını yüzde 26’dan yüzde 40’a çıkartmayı, Türkiye e-ihracat platformu ve e-kolay ihracat platformu gibi kanallarla e-ihracatın toplam ihracattaki payını yüzde 1,5’ten yüzde 10’a yükseltmeyi hedefliyoruz. Yüksek teknolojili ürün ihracatını artıracağız. Üreticimizi, sanayicimizi, çiftçimizi ithalat baskısına ve haksız rekabete karşı daha etkin bir şekilde koruyacağız.”

Bolat, geçen yıl uygulamaya konulan Uzak Ülkeler Stratejisi’ne ilave olarak, geçen aylarda kamuoyuyla paylaştıkları İslam Ülkeleri İhracat Geliştirme Stratejisi doğrultusunda ihracat pazarlarını çeşitlendirmeyi ve geleneksel pazarlarda da Türkiye’nin payını artırmayı hedeflediklerini sözlerine ekledi.

Büyükelçi atandı Mısır’la ticaret 20 milyar $’a çıkar

Türkiye ile Mısır arasında hem diplomatik hem de ticari ilişkilerde yeni döneme girildi. Bunun ilk adımı Türkiye ile Mısır arasında uzun bir aranın ardından yeniden büyükelçi atanması kararı oldu.

Buna göre, Türkiye’nin Kahire Büyükelçisi olarak Büyükelçi Salih Mutlu Şen, Mısır’ın ise Ankara Büyükelçisi olarak Amr Elhamamy’i aday gösterdi. Diplomatik ilişkilerin büyükelçilik seviyesine yükseltilmesinin yeni dönemde taraflar arasındaki ticari ilişkileri de olumlu etkilemesi bekleniyor.

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-Mısır İş Konseyi Başkanı Mustafa Denizer, iki ülke arasındaki siyasi ilişkilerin 10 yıldır durağan olduğunu ancak son 1,5 yıldır karşılıklı olumlu adımlar atıldığını ifade etti. Denizer, gelecek dönemde Mısır’ın, Türkiye’nin en önemli ihracat ve ticaret partneri olacağını vurguladı.

500 milyon $’lık yatırım

Mısır’da Türklerin 2007 yılından bugüne kadar yaklaşık 1,5 milyar dolarlık yatırım yaptıklarını belirten Denizer, bu ülkede ağırlıklı olarak tekstil ve konfeksiyon olmak üzere 15-20 önemli Türk yatırımı olduğunu söyledi.

Denizer, şunları kaydetti: “Bunlarla beraber, önümüzdeki dönemde perakendecilik, enerji, ev aletleri, taşımacılık sektörlerinde de yeni yatırımlar bekleniyor. 2023-2024 döneminde öngörülen yatırım 500 milyon dolar seviyesinde. Bunun da artacağına inanıyoruz.

Karşılıklı ticaret hacmimiz yaklaşık 10 milyar dolar. İlk defa Mısır, enerji ile cari fazla vermeye başladı. Türk ürünlerinin Mısır’a rahat girmesini sağlarsak, burada ticaret dengesini daha da artırabiliriz. Ağırlıklı sanayi ürünlerinden oluşan 10 milyar dolarlık karşılıklı ticaret hacmi 15-20 milyar dolar seviyesine çıkabilir.”

6 aylık ihracat 1,5 milyar dolar

TÜİK verilerine göre, Mısır’a 2019’da 3 milyar 316 milyon dolar olan ihracat, 2020’de 2 milyar 949 milyon dolar seviyesine geriledi. 2021’de iki ülkenin attığı karşılıklı adımların etkisiyle ihracat, 2020’ye göre yaklaşık yüzde 37 artarak 4 milyar 34 milyon dolara, 2022’de de 4 milyar 54 milyon dolara yükseldi. İhracat, bu yılın ocak-haziran döneminde ise 1 milyar 565 milyon dolar olarak gerçekleşti. Mısır’dan yapılan ithalat 2019’da 1 milyar 812 milyon dolar, 2020’de 1 milyar 635 milyon dolar oldu. Bu yılın ilk 5 ayında 1 milyar 299 milyon dolar olarak hesaplandı.

TL ile dış ticaret hacmi 349,5 milyar liraya çıktı

Yılın ilk 6 ayında TL ile yapılan ihracat yüzde 86,7 artarak 94 milyar 580 milyon lirayı buldu. Bu dönemde TL ile gerçekleştiren ithalat 254 milyar 908 milyon lira olarak kayıtlara geçti. Yılın ilk yarısında TL ile dış ticaret hacmi ise yüzde 129,3 artışla 349 milyar 488 milyon lira olarak hesaplandı.

Türk Lirasıyla gerçekleştirilen dış ticaret hacmi artmaya devam ediyor. Ticaret Bakanlığı verilerine göre, dış ticaret hacmi geçen ay yüzde 14,1 azalışla 47 milyar 198 milyon dolara düşerken ocak-haziran döneminde ise yüzde 1,7 artışla 308 milyar 172 milyon dolara ulaştı.

Türk Lirasıyla dış ticaret de Türkiye’nin dış ticaret hacmindeki gelişmelere paralel seyir izledi. Buna göre, Türk Lirasıyla ihracat ocakta 14 milyar 745 milyon lira, ithalat 30 milyar 738 milyon lira olurken dış ticaret hacmi 45 milyar 483 milyon liraya çıktı.

Deprem ticareti olumsuz etkiledi

Türkiye’nin şubat ayı ihracatı, Kahramanmaraş merkezli depremlerin etkisiyle geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6,4 azalışla 18,6 milyar dolara düşmüştü. Türk Lirasıyla ihracat da aynı ayda 13 milyar 863 milyon liraya geriledi.

Türk Lirasıyla ithalat bu dönemde 40 milyar 364 milyon lira, dış ticaret hacmi 54 milyar 227 milyon lira olarak kayıtlara geçti.

Mart ayıyla birlikte ihracatta yaşanan toparlanma, Türk Lirasıyla ihracata da yansıdı. Martta söz konusu ihracat, 18 milyar 49 milyon lira olarak gerçekleşti. Bu dönemde Türk Lirasıyla ithalat tutarı 45 milyar 755 milyon lira olurken, dış ticaret hacmi 63 milyar 805 milyon liraya çıktı.

Depremlerin dış satım üzerindeki olumsuz etkisi nisanda da devam ederken ihracat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 17,2 azalışla 19,3 milyar dolar olarak gerçekleşti. Söz konusu ayda Türk Lirasıyla ihracat 14 milyar 611 milyon liraya, ithalat 43 milyar 123 milyon liraya, dış ticaret hacmi de 57 milyar 734 milyon liraya geriledi. Türk Lirasıyla ihracat mayısta 16 milyar 331 milyon liraya yükseldi.

Bu dönemde Türk Lirasıyla ithalat tutarı 49 milyar 479 milyon lira olurken, dış ticaret hacmi 65 milyar 810 milyon liraya ulaştı. Haziranda ise ihracatta yaşanan gerilemeye karşın Türk Lirasıyla ihracat artış trendini sürdürdü. İhracat, haziranda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 71 artarak 16 milyar 981 milyon lira olarak kayıtlara geçti. Bu dönemde Türk Lirasıyla ithalat 45 milyar 449 milyon lira oldu.

Hazirandaki dış ticaret artışı yüzde 94 oldu

Haziranda Türk lirasıyla dış ticaret hacmi ise geçen yılın aynı ayına göre yüzde 94 artarak 62 milyar 430 milyon liraya çıktı. Türk Lirasıyla ihracat ocak-haziran döneminde ise geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 86,7 artarak 94 milyar 580 milyon lirayı buldu.

Bu dönemde Türk Lirasıyla ithalat 254 milyar 908 milyon lira olarak kayıtlara geçti. Yılın ilk yarısında Türk Lirasıyla dış ticaret hacmi ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 129,3 artışla 349 milyar 488 milyon lira olarak hesaplandı.

İhracatını en çok yüzde 310 ile Muş artırdı

Yılın ilk 6 ayında ihracatta aslan payı İstanbul’un oldu, en yüksek artışa Muş imza attı. Ocak-haziran döneminde iller bazında yapılan ihracat yüzde 5,44 azalışla 107 milyar 801 milyon dolara düştü. İlk yarıda en fazla ihracat 47 milyar 474 milyon dolarla İstanbul’dan yapılırken, megakent, iller bazında yapılan ihracattan yüzde 44 pay aldı.

İstanbul’u, 9 milyar dolarla Kocaeli, 8,1 milyar dolarla Bursa, 7,1 milyar dolarla İzmir, 5,7 milyar dolarla Ankara ve 4,6 milyar dolarla Gaziantep takip etti. İlk 10’da yer alan diğer iller 2,8 milyar dolarla Sakarya, 2,6 milyar dolarla Manisa, 2,1 milyar dolarla Denizli ve 1,6 milyar dolarla Konya oldu.

En az ihracatı ise 13,2 bin dolarla Bayburt, 746,6 bin dolarla Kars ve 1 milyon dolarla Tunceli yaptı. İlk yarıda çift haneli ihracat rakamına sadece İstanbul ulaşırken, 15 il ihracatta 1 milyar dolar sınırını aştı. Bu yılın ilk yarısında 26 il ihracatını artırırken, 55 ilde düşüş yaşandı. İhracatını oran bazında en çok artıran il yüzde 310 ile Muş oldu.

Muş’un ihracatı 716 bin dolardan 2,93 milyon dolara yükseldi. Muş’u, yüzde 207 artış ile (1 milyon 36 bin dolar) Tunceli, yüzde 23 artış ile (596,4 milyon dolar) Trabzon, yine yüzde 23 artış ile (17,6 milyon dolar) Sinop takip etti.

Ticaret Bakanı Bolat: Günlük ihracatta 2 milyar dolar eşiği aşıldı

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, 23 Haziran tarihinde Türkiye’nin günlük ihracatının 2 milyar 121 milyon dolarla rekor kırdığını açıkladı.

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, ihracatın dün günlük tarihi rekorla 2 milyar 121 milyon dolar seviyesinde gerçekleştiğini belirterek, “Günlük ihracatta 2 milyar dolar eşiği aşılmış oldu.” ifadesini kullandı.

Bakan Bolat, sosyal medya hesabından, günlük ihracat rekoruna ilişkin paylaşımda bulundu.

Bolat, mesajında, “İhracatımız 23 Haziran’da günlük tarihi rekorla 2 milyar 121 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Günlük ihracatta 2 milyar dolar eşiği aşılmış oldu.” bilgisini paylaştı.

Günlük ihracat değeri ile 1977 yılındaki yıllık ihracat (1 milyar 753 milyon dolar) ve 1999 yılındaki aylık ihracat değerlerinin (Ağustos’ta 1 milyar 940 milyon dolar) aşıldığına işaret eden Bolat, küresel ekonomide ve ticarette gözlenen zayıf seyre rağmen bu tarihi günlük ihracat değerinin ihracatçıların dinamizmini ve mukavemetini gösterdiğini bildirdi.

Bolat, Haziran ayı geçici İmalat Sanayi Satın Alma Yöneticileri Endeksi’nin (PMI) Euro Bölgesi’nde 43,6’ya gerilerken en büyük ticaret ortağı olan Almanya’da 41 ile son 37 ayın en düşük seviyesinde gerçekleştiğine dikkati çekerek, şunları kaydetti:

“Önümüzdeki dönemde önceliğimiz, katma değeri yüksek sürdürülebilir ihracat artışının sağlanması ve ithalat ihtiyacının azaltılması yoluyla bir taraftan sağlıklı bir büyüme ortamının sağlanması, diğer taraftan makroekonomik istikrarı zedeleyen dış kaynak baskısının azaltılmasıdır. Ayrıca makroekonomik istikrarın tesis edilmesi ile yatırımlar için uygun ortam sağlanacak olup, yatırım-katma değeri yüksek üretim-ihracat zincirinin güçlü şekilde işlemesi için çalışmalarımızı kararlılıkla sürdüreceğiz.”

Tarihi anlaşmada kritik viraj aşıldı

İsviçre hükümeti, UBS Group ile Credit Suisse’in devralınmasından kaynaklanabilecek 10 milyar dolarlık zararın karşılanmasına ilişkin anlaşmaya varıldığını açıkladı. Anlaşmayla İsviçre ekonomisinin iki katı büyüklüğünde bir dev yaratabilecek…

UBS Group AG, Credit Suisse Group AG’nin kurtarılmasından kaynaklanabilecek 9 milyar İsviçre frangı (9,9 milyar dolar) zararı karşılamak için İsviçre hükümetiyle bir anlaşma imzalayarak, tarihi devralmayı anlaşmasının önündeki büyük bir engeli ortadan kaldırdı.

İsviçre hükümeti tarafından Cuma günü yapılan açıklamada, banka ile hükümet arasında 9 Haziran’da imzalanan anlaşma iki bankanın birleşik varlıklarının yüzde 3’üne karşılık gelen Credit Suisse’e ait spesifik varlıkları barındıran bir portföyü kapsayacak.

Bu anlaşma, Mart ayında Credit Suisse iflasa sürüklenirken hükümetin aracılık ettiği 3,3 milyar dolarlık devralmanın önündeki son engellerden biri ortadan kalkmış oldu.

UBS, tasfiye etmeyi veya satmayı planladığı bir dizi Credit Suisse varlığından kaynaklanabilecek tahmin edilmesi zor kayıplardan koruma konusunda ısrarcı olmuştu.

İsviçre ekonomisinin iki katı büyüklüğünde bir dev yaratabilir

İsviçre bankası geçtiğimiz günlerde anlaşmanın Pazartesi gününe kadar tamamlanabileceğini ve İsviçre ekonomisinin iki katı büyüklüğünde bir finans devi yaratabileceğini söyledi.

Anlaşmanın şartlarına göre, UBS ilk 5 milyar franklık (5,5 milyar dolar) zararı üstlenecek ve hükümet sonraki 9 milyar frankı (9,9 milyar dolar) üstlenmek için adım atacak.

Hükümetten yapılan açıklamada, varlık portföyünün ağırlıklı olarak Credit Suisse’in ana birimi olmayan krediler, türev piyasalar, eski varlıklar ve yapılandırılmış ürünleri içerdiği belirtildi.

Tüketici kredilerinde sert fren

Tüketici kredilerinde büyüme 26 Mayıs haftasında 23 puan düşüşle yüzde 78’e geriledi. Ticari kredi büyümesi de aynı dönemde yüzde 38’e düştü.

Bankalar seçim öncesi haftasında kredilerde frene bastı.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) yayımladığı veriler üzerinden yapılan hesaplamaya göre 26 Mayıs haftasında tüketici kredilerinde 13 haftalık, yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış büyüme yüzde 77,8 seviyesine geriledi. Bir önceki hafta tüketici kredilerinde büyüme yüzde 100,47’ye ulaşmıştı.

Tüketici kredilerinde olduğu gibi ticari kredilerde de büyümenin gerilediği izlendi. 26 Mayıs haftasında ticari kredileri yüzde 37,6’ya geriledi.

Bankacılık sektörünün kredi hacmi, geçen hafta 64 milyar 824 milyon lira artarak 9 trilyon 128 milyar 882 milyon liraya yükseldi.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayımlanan haftalık bültene göre, sektörün kredi hacmi 26 Mayıs itibarıyla 64 milyar 824 milyon lira arttı. Söz konusu dönemde toplam kredi hacmi 9 trilyon 64 milyar 58 milyon liradan 9 trilyon 128 milyar 882 milyon liraya yükseldi.

Bankacılık sektöründeki toplam mevduat (bankalararası dahil), geçen hafta 66 milyar 322 milyon lira azaldı. Söz konusu haftada yüzde 0,6 azalan bankacılık sektörü toplam mevduatı, 10 trilyon 299 milyar 69 milyon lira oldu.

Verilere göre, tüketici kredileri tutarı, 26 Mayıs itibarıyla 11 milyar 141 milyon lira artışla 1 trilyon 368 milyar 876 milyon liraya yükseldi. Söz konusu kredilerin 431 milyar 569 milyon lirası konut, 79 milyar 365 milyon lirası taşıt ve 857 milyar 942 milyon lirası ihtiyaç kredilerinden oluştu.

Söz konusu dönemde taksitli ticari kredilerin tutarı 1 milyar 210 milyon lira artarak 1 trilyon 103 milyar 981 milyon liraya yükseldi. Bankaların bireysel kredi kartı alacakları da 29 milyar 128 milyon lira artarak 699 milyar 411 milyon lira oldu. Bireysel kredi kartı alacaklarının 368 milyar 575 milyon lirası taksitli, 330 milyar 836 milyon lirası taksitsiz oldu.

Seçim öncesi frene basan bankalar kredi musluklarını açmadı

Seçimlerden önce başlayan kredi sorunu sürüyor. Özellikle ticari kredilerdeki tıkanıklık rakamlara da yansımaya başladı. Özel bankalar ticari kredileri tamamen durdururken kamu bankaları çok sınırlı sayıda kredi kullandırıyor. İş dünyası ve bankacılık kaynakları nakit sıkıntısıyla karşılıksız çekte artış olduğuna dikkat çekti.

Birol BOZKURT

Reel sektörün ticari krediye erişim sorunu devam ediyor. Daha önce 28 Mayıs seçimlerinden sonrasını işaret eden bankalar seçimlerin sonuçlanmasına rağmen kredi musluklarını açmış değil.

Reel sektör temsilcileri, özel bankaların kredileri tamamen kapatmasından ve bunun da firmaların nakit akışını bozmasından şikayet ediyor. Bankacılık kaynakları kamu bankalarında ticari kredilerin özel sektöre göre bir nebze daha erişilebilir olduğunu ancak özel bankaların yıllık yüzde 60-70’lere ulaşan faizlere rağmen kredi vermediğini söylüyor.

BDDK verilerine göre, sektörün kredi hacmi 26 Mayıs itibarıyla toplam ticari krediler 24,5 milyar lira artışla 7 trilyon 60 milyon 594 bin liraya yükseldi. Geçen hafta 1,5 milyar lira azalmıştı. Bu hafta yaşanan sınırlı artışın kamu bankalarından kaynaklandığı, özel bankalarda 3 haftadır yaşanan düşüş eğiliminin sürdüğü görüldü.

Sektörün kredi hacmi 9,1 trilyon TL

Bankacılık sektörünün kredi hacmi, geçen hafta 64 milyar 824 milyon lira artarak 9 trilyon 128 milyar 882 milyon liraya yükseldi. BDDK tarafından yayımlanan haftalık bültene göre,bankacılık sektöründeki toplam mevduat (bankalararası dahil), geçen hafta 66 milyar 322 milyon lira azaldı.

Söz konusu haftada yüzde 0,6 azalan bankacılık sektörü toplam mevduatı, 10 trilyon 299 milyar 69 milyon lira oldu. Verilere göre, tüketici kredileri tutarı, 26 Mayıs itibarıyla 11 milyar 141 milyon lira artışla 1 trilyon 368 milyar 876 milyon liraya yükseldi.

Söz konusu kredilerin 431 milyar 569 milyon lirası konut, 79 milyar 365 milyon lirası taşıt ve 857 milyar 942 milyon lirası ihtiyaç kredilerinden oluştu. Söz konusu dönemde taksitli ticari kredilerin tutarı 1 milyar 210 milyon lira artarak 1 trilyon 103 milyar 981 milyon liraya yükseldi. Bankaların bireysel kredi kartı alacakları da 29 milyar 128 milyon lira artarak 699 milyar 411 milyon lira oldu. Bireysel kredi kartı alacaklarının 368 milyar 575 milyon lirası taksitli, 330 milyar 836 milyon lirası taksitsiz oldu.

Reel sektör krediye ulaşamıyor

Sektör temsilcileri bankaların ticari kredilerde muslukları hala açmadıklarını söylüyor.

Görüşüne başvurduğumuz sektör temsilcisi; “Kredi vermek için seçim sonrasını işaret eden bankalar seçim bitmesine rağmen ticari kredi vermiyor veya talep edilenin çok altında bir miktarı onaylıyor. Krediye ulaşma zorluğu devam ederken işletmeler nakite ulaşımda sorun yaşanıyor. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler nakit akışını sağlamakta zorlanıyor” diye konuştu.

Bankacılık kaynaklarından elde ettiğimiz bilgilere göre kamu bankalarında ticari kredilerde faiz oranı yıllık yüzde 17-18 ancak onaylanan kredi sayısı oldukça sınırlı. Özel bankalar ise neredeyse hiç ticari kredi vermiyor. Bazı bankalar ticari kredileri tamamen kapatırken bazıları yüzde 60-70 yıllık faiz oranıyla çok düşük miktarlarda kredileri onaylıyorlar.

Merkez, bankaların elini rahatlatacak

Merkez Bankası’nın önümüzdeki günlerde KKM düzenlemelerinde revizyona gitmesi bekleniyor. Kaynaklara göre, Liralaşma stratejisi kapsamında yüzde 60 olan TL yükümlülük oranını yüzde 50’ye çekerek bankalara nefes aldırmayı planlıyor.

Karşılıksız çek sayısı ve tutarı arttı

Kredilere ulaşamayan reel sektörün bir başka sorunu da karşılıksız çekler. Finansmana erişemeyen işletmelerin karşılıksız çek adedi ve tutarı arttı. Takasbank Çek Takas Sistemine ibraz edilip karşılıksız kalan çek adedi, Mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 129 oranında arttı. Verilere göre bir önceki ay karşılıksız çek adedi 6 bin 328 adet seviyesinde bulunurken Mayıs ayında bu rakam 14 bin 489 adet oldu. Karşılıksız çek tutarı bir önceki aydaki 1,82 milyar TL’den 3,98 milyar TL’ye yükseldi.

Önden ödemeli prim bitti

KKM’lerde yüzde 30’lara varan önden ödemeli prim çılgınlığı sona erdi. Merkez Bankası’nın bankalara gönderdiği yazıda Kur Korumalı Mevduat (KKM) Hesaplarında önden ödemeli prim uygulamasına son verilmesini istedi. Böylece 1 Haziran’dan itibaren açılacak veya yenilenecek KKM hesaplarında prim ödemesi vade sonunda yapılabilecek. Prim ödemeleri de TL olarak yapılacak.

KKM’de rekor sürüyor

Kur korumalı TL mevduat ve katılma hesaplarındaki artış devam ediyor. BDDK verilerine göre, Kur Korumalı TL Mevduat ve Katılma Hesapları 2 trilyon 398,2 milyar TL’den 2 trilyon 498,7 milyar TL’ye çıktı. Aynı haftada Tüketici kredileri 1 trilyon 358 milyar TL’den 1 trilyon 368,9 milyar TL’ye, bireysel kredi kartları 670,3 milyar TL’den 699,4 milyar TL’ye çıktı. Takipteki alacaklar 168,5 milyar TL’den 168,3 milyar TL’ye indi.

Net rezerv tarihi düşük seviyede

Merkez Bankası’nın net rezervi seçim öncesi haftada eksi 4,4 milyar dolara geriledi. Böylelikle net rezervlerde tarihi düşük seviye kaydedildi. Toplam rezervler ise, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turu öncesinde devam eden güçlü döviz talebine paralel olarak geçen hafta 3.1 milyar dolar daha geriledi ve 98.5 milyar dolara indi. Son verilerle birlikte TCMB’nin brüt rezervlerinde 2,5 ayda 28 milyar dolarlık düşüş izlendi.

DTH’lar 7 milyar dolar düştü

26 Mayıs haftasında yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatlarındaki hızlı çıkış da dikkat çekti. Bir önceki hafta 183 milyar dolar olan yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 26 Mayıs ile sona eren haftada 176 milyar dolara geldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları bir önceki haftaya göre 3,9 milyar dolar azalarak 105,8 milyar dolar, tüzel kişilerin döviz mevduatı 3 milyar dolar düşüşle 70,3 milyar dolar oldu.

Dolarda son durum ne?

Dolar kuru, önceki kapanışına göre yüzde 0,47 yükselerek 20,90 liraya ulaştı. Merkez Bankası’nın brüt rezervi ise 26 Mayıs haftasında 3,1 milyar dolar azalarak 98 milyar 458 milyon dolara geriledi.

14 Mayıs’ta yapılan TBMM ve Cumhurbaşkanlığı Seçimleri’nden önce 19,57, 28 Mayıs’ta yapılan Cumhurbaşkanlığı Seçimi ikinci turundan önce ise 19,97 seviyesinde olan dolar kuru, bu hafta yaklaşık bir lira yükseldi.

Kapalıçarşı’daki dolar/TL kuru da yükselerek 21,30 seviyesinin üzerine çıktı. Bankaların dolar satış kuru ise 22 lira seviyesinde.

Euro/TL ise yeni günde yüzde 0,13’lük yükselişle 22,55 seviyesinden işlem görüyor.

Rezervler düşmeye devam ediyor

Merkez Bankası’nın brüt rezervi ise 26 Mayıs haftasında 3,1 milyar dolar azalarak 98 milyar 458 milyon dolara geriledi. Merkez Bankası’nın brüt rezervi 10 ay sonra ilk kez 100 milyar doların altına indi. Rezervlerdeki gerileme, son 2,5 ayda 30 milyar dolara yaklaştı. TCMB’nin döviz rezervi geçen hafta 2,3 milyar dolar azalarak 56 milyar 519 milyon dolara, altın rezervi ise 800 milyon dolarlık düşüşle 41 milyar 939 milyon dolara geriledi.

Altın rezervi azaldı

2022 sonuna göre bakıldığında ise Merkez Bankası’nın döviz rezervi yüzde 31,83 oranında azaldı. Döviz rezervi, 82,9 milyar dolardan 56,5 milyar dolara düştü.

Altın rezervi ise yılsonuna göre yüzde 8,53 oranında azaldı.

Geçen hafta 21 yıl sonra ilk kez negatif bölgeye geçen Merkez Bankası’nın net uluslararası rezervi, 26 Mayıs haftasında eksi 0,2 milyar dolardan eksi 4,4 milyar dolara geriledi. Swap harici net rezerv ise eksi 60,3 milyar dolardan eksi 60,5 milyar dolara geriledi.

KKM büyüklüğü 125 milyar dolara ulaştı

Kur korumalı mevduat (KKM) büyüklüğü 26 Mayıs haftasında 100,6 milyar lira artarak 2 trilyon 498 milyar 727 milyon liraya ulaştı. Böylece KKM büyüklüğü geçen hafta 125 milyar doları geçti. KKM’nin bankacılık sistemindeki mevduatlar arasındaki payı ise yüzde 24’e çıktı.