Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü, üretim maliyetine ait çalışmanın akabinde madeni parada kullanılan bakır, çinko ve nikelin oranlarını değiştirdi.
Bu nedenle paraların yükleri da değişti. 1 lira, 8.2 gramdan 6.6 grama geriledi. 50 kuruşsa 6.8 gramdan 5.5 grama düştü.
Paranın kalınlığı da yaklaşık yarım milim oynadı.
1 liranın gramajının değişmesi madeni paraların yüküne nazaran hassas bir formda ayarlanıp çalışan otomatları etkiledi.
Metal parayla çalışan otomatların gramajı düşmüş 1 TL’leri para üstü olarak verdiği lakin parayı tanımlayamadığı görüldü.
1 TL’nin yükünün değişmesi nedeniyle binlerce otomat tekrar ayarlandı.
Alım gücü niyet ziyan fırladı
Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürü Abdullah Yasir Şahin, paranın gramajını yüzde 20 düşürdüklerini belirtti.
Şahin şunları söyledi: “1 buçuk milyar adet ile 950 milyon adet ortasında yıllık metal para üretiyoruz. Bizim bu üretmiş olduğumuz metal paralardan devletin son 2022 yılında 600 milyon TL bir kaybı kelam konusuydu. 1 milyar 250 milyon adet ürettiğimiz paradan ötürü onun alım gücüne nazaran, maliyetleri 600 milyon lira daha fazlaydı. Devletin bu kaybını önlemek amacıyla alaşımla ve içerisindeki madeni alaşımlarla oynayarak fiyatları olağana çektik. Şu an maliyetleri kurtardık aslında. Yapılmış olan süreç budur.”
‘Paramızın prestijini düşürmek için…’
Hurdacıların haksız çıkar ettiği argümanlarına cevap veren Şahin, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bu büsbütün spekülasyon zira 1 lirayı 1 liraya alan insan bunu ayrıştırmak için sonuç prestijiyle eritecek. Bu ayrıştırma maliyetleriyle birlikte muhtemelen 1 buçuk liraya mâl edecek. 1 buçuk liraya mâl edilen şeyi kaça satacak? Hasebiyle bu spekülasyondan diğer bir şey değil. Büsbütün ülkemizin ve paramızın prestijini düşürmek için yapılan paylaşımlar.”
Otomat şirketlerine bildirim gitmiş
Şahin, birtakım otomat üreticilerinin şikayetleriyle ilgili şöyle konuştu: “Otomatlarla alakalı olarak, parayı çıkartmaya karar verdiğimiz vakit Merkez Bankası’yla birlikte çalışıyoruz. Üretmiş olduğumuz örnekleri Merkez Bankası’na gönderiyoruz, onlar da tüm bankalara gönderiyorlar. Bankaların bankamatiklerinde bu türlü bir meşakkat yok. Otomatlarla alakalı olarak ise zati otomat üreticilerine de Merkez Bankası yeni paraları gönderiyor, ‘Bundan sonraki otomatlarınızı ve mevcut otomatlarınızı buna nazaran düzenleyin’ diyor. Şayet bunlar düzenlememişse doğal olarak bu türlü badire yaşanabilir zira inceliğe ve yüke hassas metaller bunlar.”
‘Bize bildirilmedi’
Otomat üretim fabrikası müdürü Ali Kurtuluş Çelikol ise yaklaşık 1 buçuk aydır külfet yaşadıklarını öne sürdü.
Gramaj değişikliğinin bildirilmediğini belirten Çelikol, şunları söyledi: “Bilgi gelmediği için de biz bu paraları Darphane’den aldık, otomatlarımıza koyduk. Otomatlar para iadesi yapıyor ancak tekrar geri almıyor. Bundan ötürü halktan çok büyük reaksiyon aldık. ‘Sahte para mı veriyorsunuz?’ diyorlardı. Yaklaşık 1 buçuk aydan beri bu sorunla karşı karşıyayız. Hatta otomatlarımızın üzerine ‘Bu otomatı kullanmayın, düzmece para veriyor’ diye yazmışlar. Biz bu otomatlarımızın olduğu yerdeki amirlerle konuştuk, durumun bu türlü olmadığını, Darphane’nin para bastığını belirttik.” (DHA)
kısadalga.net
