Avrupa gaz fiyatları, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden önce arzı kısmaya başladığı 2021 ortasından bu yana en düşük seviyeye inerken bu durumun enflasyonun tersine dönmesi ve tüketicilerin rahatlama yaşamasına yardımcı olacağı değerlendiriliyor.
Vadeli gaz fiyatlarında şimdiden üçte iki oranında düşüşe karşılık gelen gerileme sadece hanehalkı bütçeleri üzerindeki baskıyı hafifletmedi. Aynı zamanda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in elideki en büyük pazarlık kozlarından biri oaln bölgeye gaz arzını kısma kabiliyetini de baltalıyor.
Bazı yatırımcılar kısa vadede fiyatların bu yaz negatife bile gidebileceğini öngörürken tablo geçen yılın Mayıs ayı ile karşılaştırıldığında taban tabana zıt bir görüntü çiziyor.
Vadeli gaz fiyatları mevcut seviyenin dört katına çıkmıştı
O dönemde vadeli işlemler şu ankinin dört katı seviyesine çıkmış ve Rusya’nın gaz arzını kesmesi sonrası ülkeler ışıkları açık tutmak için kömür üretimini yeniden canlandırmak zorunda kalmışlardı.
Geride kalan süre boyunca arz açığı yaşanması ve Avrupa’nın kıştan önce gaz depolama miktarını yeterli seviyelere getirip getirmeyeceğine dair endişeler yaşanırken mevcut durumda stokların ortalamanın üzerine çıktığı ve planlandan önce doldurulabileceği değerlendiriliyor.
Gösterge olarak kabul edilen Hollanda vadeli gaz kontratları art arda sekiz hafta boyunca gerilerken 2021 Mayıs ayından beri ilk kez megavat saat başına 25 euronun altına düştü.
Rusya’nın kesintilerinden oluşan boşluğu doldurmakta sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithalatının yanı sıra nispeten yumuşak geçen kış da etkili olurken bu faktörler bölgenin depolardan daha yüksek oranda gaz çekmesine engel oldu.
Beş yıllık Avrupa ortalaması yüzde 50 seviyesinde gerçekleşirken mevcut durumda Avrupa genelinde rezervler neredeyse yüzde 67 doluluk seviyesine ulaşmış durumda. Gas Infrastructure Europe’un verilerine göre Almanya’daki stoklar ise yüzde 73 doluluk oranına ulaştı.
Ekonomide yaşanan zayıflık da enerji tüketimini azaltarak fiyatların düşmesinde rol oynuyor. Çin’in toparlanmasında yaşanan ivme kaybı, Avrupa imalatının yaşadığı derin düşüş ve Almanya’nın ilk çeyrekte beklenmedik şekilde küçülerek resesyona sürüklenmesi başlıca faktörler olarak öne çıktı.
Yenilenebilir enerjide üretimi artırma çalışmaları hızlandı
Bununla birlikte Avrupa daha fazla yenilenebilir enerji üretmeye çalışmalarını sürdürüyor. Yeni güneş ve rüzgar çiftliklerinin kurulması, iyi hava koşulları bu yol enerji üretiminde gaza olan ihtiyacın azalmasına yardımcı olurken talep üzerindeki baskının gevşemesine yardımcı oldu.
Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Bruegel Kıdemli Üyesi George Zachmann fiyatlarla ilgili, “Fiyatlardaki düşüş Avrupa için mükemmel bir haber ve Rusya’nın vanaları kapatması sonrası artan LNG ithalatının yanı sıra talepteki azalmanın Avrupa pazarını hızla dengelendiğini gösteriyor” değerlendirmesinde bulundu.
Hanehalkarı için fiyat avantajları ise açıkça görülecek seviyeye ulaşmış durumda. Euro Bölgesi enflasyonu Mayıs ayında yüzde 6,3 seviyesine gerilediği tahmin edilirken bu Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinden önce görülen en düşük seviye.
Öte yandan merkez bankalarının faizler yükseltmesi sonrasında bile enflasyonun arkasında yatan faktörler daha yapışkan hale geliyor. Bunun nedeninin kısmen enerji maliyetlerinin ekonomide daha geniş bir alana etki ederek mal ve hizmet fiyatlarına yansıması olması değerlendiriliyor. Manşet enflasyonun gerilemesiyle ücretlerdeki baskı hafifleyecek olsa da bu sürecin zaman alması bekleniyor.
Çoğu sektör için kriz Rusya’nın 2022 Şubat ayında Ukrayna’yı işgal etmesiyle başladı. Enerji tarafında ise bu durum 2 yıl önce Rusya’nın Ukrayna üzerinden gaz tedarikini artırmayı reddetmesiyle başlamıştı. Şu anda ise Ukrayna Rusya’nın Batı Avrupa’ya gaz tedarik ettiği tek boru hattı olarak öne çıkıyor.
Fiyatlarda yakından takip edilen Çin LNG talebi etkili olacak
Piyasa ise Çin’den gelen gaz talebini yakında takip ediyor. Energy Aspects’deki analistlere göre Çin’in LNG ithalatının zayıf olduğu kanıtlanırsa Avrupa’da gaz fiyatları megavat saat başına 20 euronun altına gerileyebilir.
Enerji fiyatlarının mevcut düşük halinin Avrupa’da geçen yıl enerji maliyetlerinde yaşanan artışlara kesintiye uğrayan endüstriyel talepte bir artışı tetiklemesi beklenmiyor. Bunun ne zaman geleceği veya geri gelip gelmeyeceğinin ise piyasada dibin nerede görüleceğini anlmaya çalışan gaz yatırımcıları için en büyük sorulardan biri olduğu belirtiliyor.
İflas eden bazı sektörler geri dönmeyebilir
Bazı uzmanlar bu kaybın bir kısmının kalıcı olduğuna vurgu yapıyor. Atlantik Konseyi’nin Küresel Enerji Merkezi’nde kıdemli araştırmacı olan Brenda Shaffer konuyla ilgili, “ Talep yıkımı endüstrinin çöküşü için güzel bir tabi. Avrupa’daki yüksek enerji fiyatları nedeniyle başta gaz yoğun olanlar olmak üzere birçok sektör iflas etti ya da Avrupa dışına taşındı. Enerji fiyatları düşse de bu endüstriler geri gelmeyecek” değerlendirmesinde bulundu.
