Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik, genelge ve tebliğler…
Ekonomi ve siyaset gündeminde öne çıkanlar…
EKONOMİ FİNANS
1- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, nisan ayına ilişkin uluslararası yatırım pozisyonu verilerini açıklayacak.
(Ankara/10.00)
2- Türkiye İstatistik Kurumu, haziran ayı Tüketici Güven Endeksini, 2022 yılı sinema ve gösteri sanatları istatistiklerini duyuracak.
(Ankara/10.00)
3- Hazine ve Maliye Bakanlığı, 4 yıl vadeli, TLREF’e endeksli tahvil ile 5 yıl vadeli, 6 ayda bir yüzde 6,20 kupon ödemeli tahvilin ihalesini gerçekleştirecek.
(Ankara)
GÜNCEL
1- Asgari Ücret Tespit Komisyonu, asgari ücrete yapılacak ara zam rakamını belirlemek üzere ikinci toplantısını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nda yapacak.
(Ankara/10.00)
Asya piyasaları, Japonya 33 yılın en yüksek seviyelerine yaklaşırken büyük ölçüde düştü
Asya-Pasifik piyasaları Pazartesi günü büyük ölçüde düştü ve Japonya piyasaları hala 33 yılın en yüksek seviyelerine yakın seyrediyor.
Nikkei 225, son 10 haftadır haftalık kazançlar kaydetti, ancak Pazartesi günü düz çizgiye yakın işlem gören Topix ile birlikte yüzde 0,3 düştü.
Güney Kore’de Kospi yüzde 0.77, Kosdaq yüzde 0.21 düştü.
Hong Kong’un Hang Seng endeksi, anakara Çin hisse senetleri ile birlikte yüzde 0,48 düşüşle açıldı. Şanghay Bileşik Endeksi marjinal bir şekilde düştü ve Shenzhen Bileşen Endeksi yüzde 0,18 düştü.
Avustralya, S&P/ASX 200 ile bölgedeki daha geniş satışları karşılayarak yüzde 0,31 daha yüksek ve kamu hizmetleri ve tüketici hizmetleri stoklarından güç alıyor.
Asyalı yatırımcılar, dünyanın en büyük ikinci ekonomisinin geçen hafta bazı önemli borç verme faiz oranlarını düşürmesinin ardından, Salı günü Çin’in kredi faiz oranı kararını sabırsızlıkla bekliyor olacak.
Diplomatik cephede, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, ABD ile Çin arasındaki gergin ilişkileri onarmak için diplomatik bir görevle Pekin’de bulunuyor.
ABD piyasaları Pazartesi günü ‘Junetheenth’ tatili nedeniyle kapalı olacak. Cuma günü, üç majör endeks de haftanın başındaki güçlü performansın ardından günü düşüşle kapattı. Fed geçen haftaki FOMC toplantısından sonra, üst üste 10 artış serisini kırarak, özellikle faiz oranlarını sabit tuttu.
S&P 500 yüzde 0,37 düştü ve Nasdaq Composite yüzde 0,68 kaybetti, ancak her iki endeks de Mart ayından bu yana en iyi haftasını kaydetti. Dow Jones Sanayi Ortalaması yüzde 0,32 düştü ancak üst üste üçüncü pozitif haftasını kaydetti.
Richmond Federal Rezerv Başkanı Thomas Barkin enflasyonda düşüş olmazsa daha fazla artış yapılması konusunda rahat olduğunu söyledi.
Richmond Federal Rezerv Başkanı Thomas Barkin Cuma günü yaptığı açıklamada, enflasyon düşmeye devam etmezse faiz oranlarını yükseltmekte sorun olmayacağını söyledi.
Barkin Maryland’deki bir konuşma için hazırladığı açıklamalarda, “Yüzde 2’lik enflasyonun hedefimiz olduğunu ve yavaşlayan talebin enflasyonu nispeten hızlı bir şekilde bu hedefe döndürdüğüne dair makul hikâyeye hala ikna olmak istediğimi yinelemek istiyorum. Gelecek veriler bu hikâyeyi desteklemiyorsa, daha fazlasını yapmakta rahatım” dedi.
Barkin, “Bunun daha önemli bir yavaşlama riski yarattığının farkındayım, ancak 70’lerin deneyimi net bir ders veriyor: Enflasyondan çok erken vazgeçerseniz, enflasyon daha güçlü bir şekilde geri gelir ve Fed’in daha da fazla hasarla daha fazlasını yapmasını gerektirir. Bu almak istediğim bir risk değil” diye ekledi.
Barkin, bu yıl oranları belirleyen Federal Açık Piyasa Komitesinde oy hakkı olmayan bir üye.
Goldman Sachs, ülkenin kovid sonrası sessiz toparlanmasına ilişkin kötümserliğin son işareti olarak Çin ekonomisi için büyüme tahminlerini düşürdü.
Uluslararası yatırım bankası Goldman Sachs Pazar günü Çin için ekonomik büyüme tahminlerini düşürdü. Goldman, hükümetin mevcut teşvik seviyelerinin ekonomiye daha önce düşünülenden daha az destek sağlayacağını belirtti.
Yatırım bankası, 2023 gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) tahminini yüzde 6’dan yüzde 5,4’e indirerek, bu yıl Çin’in ekonomik toparlanmasına dair beklentilerini düşüren diğer büyük bankalar listesine katıldı.
Banka, Pazar günü yayınladığı bir notta, ülkenin devam eden teşviğinin güçlü bir “büyüme dürtüsü” oluşturmaktan zayıf olduğunu ve bu yılın başlarında Kovid-19 önlemlerinin kaldırılmasına rağmen daha yavaş bir toparlanmayla sonuçlanacağını söyledi.
Goldman Sachs ayrıca ikinci çeyrek GSYİH görünümünü yüzde 4,9’dan çeyreğe göre yüzde 1’e düşürdü, ancak yılın ikinci yarısında potansiyel olarak daha fazla teşvik önlemleri konusunda bir iyileşme öngörüyor.
Petrol, yatırımcıların Çin’in yılın ikinci yarısında ekonomisini nasıl desteklemeyi hedeflediğine dair daha fazla ayrıntı beklemesi ve haftanın ticareti başlarken diğer emtiaların düşmesiyle düştü.
ABD ham petrolü, Çin’in faiz oranlarını düşürmesi ve daha fazla desteğin verilebileceğini ima etmesiyle geçen hafta yüzde 2’den fazla yükseldikten sonra varil başına 71 doların altına düştü. Yatırımcıların odak noktası, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in geziye olumlu bir başlangıç yapmasının ardından Pekin’e yaptığı ziyaretin ikinci günü oldu.
Ham ticaret hacimleri, özellikle ABD ham petrolü için, ABD’nin ‘Juneteenth’ tatilini kutlaması nedeniyle Pazartesi günü normalden daha düşük olabilir.
Petrol, Çin’in sıfır kovid toparlanmasının yetersiz kalması ve Rusya da dahil olmak üzere küresel arzın bol kalması nedeniyle yılın ilk yarısında geriledi. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ve müttefikleri, düşüşü durdurmak amacıyla, Temmuz ayından itibaren Suudi Arabistan’dan günde 1 milyon varil gönüllü kesinti de dahil olmak üzere arz kesintilerini duyurdular.
IG Asia Pte’nin pazar stratejisti Yeap Jun Rong, “Fiyatlar bir konsolidasyon modeli içinde kilitlenmeye devam ediyor” dedi. Yetkili, fiyatları daha uzun süre düşük tutabilecek en kötü ekonomik koşulların henüz görülmediğini söyledi.
Yerel Çin medyası, daha fazla ekonomik desteğin geleceğine dair haberlerle dolu olsa da, ayrıntılar az. Pazar günkü bir araştırma raporuna göre, Goldman Sachs Group Inc., teşviği artırmak için sınırlı seçenekleri gerekçe göstererek Çin ekonomisine ilişkin tahminlerini düşüren en son banka oldu.
Ekonomi ve siyaset gündeminde öne çıkanlar…
1- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Raffles Otel’de, Türkiye İhracatçılar Meclisi 30. Olağan Genel Kurulu ve İhracatın Şampiyonları Ödül Töreni’ne katılacak.
(İstanbul/14.00)
2- ÖSYM tarafından düzenlenen Yükseköğretim Kurumları Sınavı’nın (YKS) ilk oturumu Temel Yeterlilik Testi, 81 il ve Lefkoşa’da yapılacak.
(10.15) (Fotoğraflı-Görüntülü)
YASAMA YÜRÜTME SİYASET
1- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, Planlama Çalışması Toplantısı’na katılacak, Gülderen Geçici İş Yerleri’ni ve Antakya Gülderen TOKİ Konutları’nı ziyaret edecek.
(Hatay/10.30/12.30/13.00)
2- Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin AK Parti İl Başkanlığını, Karacasu Konteyner Kent’i ziyaret edecek, AFAD Koordinasyon Toplantısı’na ve İl Eğitim Değerlendirme Toplantısı’na katılacak, öğretmenlerle bir araya gelecek.
(Kahramanmaraş/10.45-16.30)
EKONOMİ FİNANS
1- Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Gayrettepe-Kağıthane Metro Hattı’nda incelemede bulunacak ve basın açıklaması yapacak.
(İstanbul/12.00)
Çin’e gelen doğrudan yabancı yatırımlar, 2023’ün ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre dolar bazında yıllık yüzde 0,5 arttıktan sonra, nisan ve mayıs aylarında düşüş eğilimine girdi.
Çin’deki ekonomik yavaşlamanın yeni bir işareti olarak, doğrudan yabancı yatırımların (FDI) azaldığı gözleniyor.
Çin’e gelen doğrudan yabancı yatırımlar, 2023’ün ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre dolar bazında yıllık yüzde 0,5 arttıktan sonra, nisan ve mayıs aylarında düşüş eğilimine girdi.
Çin Ticaret Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, ülkede doğrudan yabancı yatırımlar, ocak-mayıs döneminde yıllık yüzde 5,6 azalarak 84,35 milyar dolar oldu.
Doğrudan yabancı yatırımlar, 2023’ün ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yıllık yüzde 0,5 artarken, ilk dört ayda yüzde 3,3 azalmıştı.
Aynı dönemde, Çin’in yurt dışına doğrudan yatırımları (ODI) ise yıllık yüzde 16,1 artarak 51,78 milyar dolara ulaştı.
Ekonomide yavaşlama işaretleri
Doğrudan yabancı yatırımlarda ikinci çeyrekte devam eden düşüş eğiliminde, dış koşulların yanı sıra Çin ekonomisinde yavaşlamanın etkisinin olduğu görülüyor.
Mayıs ayı verileri, ekonominin geçen yılın son çeyreğindeki durgunluğun ardından bu yılın ilk çeyreğindeki yakaladığı büyüme ivmesini sürdürmekte zorlandığını ortaya koyuyor.
Çin Ulusal İstatistik Bürosu (UİB) verilerine göre, mayıs ayında sanayi üretimi yıllık bazda yüzde 3,5 artarak nisandaki 5,6’lık artışın altında kalırken tüketimin ölçüsü kabul edilen perakende satışlar da yüzde 12,7 artışla nisandaki 18,4’lük artışın gerisine düştü.
Geçen yıl bahar aylarında Kovid-19 salgını nedeniyle uygulanan kapanma ve karantina tedbirlerinin yol açtığı düşük baza rağmen üretimde ve tüketimde ivmenin zayıf olduğu görülüyor.
Öte yandan UİB’nin açıkladığı öncü ekonomik aktivite verileri de mayısta hem imalat sanayiinde hem de imalat dışı sektörlerde düşüşe işaret etti. İmalat sanayi satın alma yöneticileri endeksi (PMI) 0,4 puan azalarak 48,8’e, imalat dışı PMI ise 1,9 puan düşüşle 54,5’e geriledi.
Bu hafta yurt içi piyasalarda haftanın en önemli başlıkları arasında cari açık, işsizlik ve konut satış verileri öne çıktı. Küresel piyasalarda ise bu hafta, AMB’nin ve Fed’in faiz kararı gündemi meşgul eden önemli haberlerden oldu.
1-Aylık cari açık serisi 1,5 yıla çıktı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Nisan ayında Türkiye’nin aylık 5,40 milyar dolar cari açık verdiğini açıkladı. Böylece, Türkiye ekonomisi 18 ay üst üste aylık cari açık vermiş oldu. Nisan ayında yıllıklandırılmış cari açık da 57,8 milyar dolarla 11 yılın zirvesine yükseldi.
2-İşsizlik yükseldi
TÜİK verilerine göre; 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 2023 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre 74 bin kişi artarak 3 milyon 585 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,1 puan artarak yüzde 10,2 seviyesinde gerçekleşti. İşsizlik oranı erkeklerde yüzde 8,1 iken kadınlarda yüzde 14,3 olarak tahmin edildi.
3-Konut satışlarında yıllık düşüş devam etti
Türkiye genelinde konut satışları Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 7,7 azalarak 113 bin 276 oldu. Böylece yıllık bazda konut satışlarında 4 ay üst üste gerileme yaşandı.
Konut satışlarında İstanbul 18 bin 435 konut satışı ve yüzde 16,3 ile en yüksek paya sahip oldu. Satış sayılarına göre İstanbul’u 11 bin 196 konut satışı ve yüzde 9,9 pay ile Ankara, 6 bin 158 konut satışı ve yüzde 5,4 pay ile Antalya izledi.
4-Avrupa Merkez Bankası’ndan daha fazla artış sinyali
Avrupa Merkez Bankası (AMB) beklentiler doğrultusunda faizleri 25 baz puan artırdı ve faiz artırımlarının bitmediği mesajı verdi.
Banka 2023 için enflasyon tahminini yükseltirken büyüme tahminini düşürdü. Diğer taraftan, gelecek kararlarında faizlerin yeterli şekilde kısıtlayıcı seviyelere olmasının sağlanacağı belirtildi.
5-Fed faizi sabit tuttu
Amerikan Merkez Bankası (Fed) 15 ay süren sıkılaşmanın ardından politika faizini yüzde 5-5,25 bandında sabit tuttu. Yetkililer karar metninde, 2023 için faiz beklentilerini yukarı yönlü güncellerken, ekonomik projeksiyonlarda ise büyüme ve enflasyon tarafında yukarı yönlü revizyonlar yaptı. Öte yandan, noktasal grafiğe yansıyan beklentiler de önümüzdeki dönemde faiz artışlarının masada olduğuna işaret etti.
6-Çin Merkez Bankası’ndan faiz indirimi
Çin Merkez Bankası 7 gün vadeli ters repo ve Daimi Kredi İmkanı (SLF) faiz oranlarının ardından Orta Vadeli Kredi Kolaylığı (MLF) faiz oranında da indirime gitti.
Banka, ekonominin Kovid sonrası toparlanması ivme kaybetmeye devam ederken, merakla beklenen bir hareketle kilit orta vadeli borç verme faiz oranını yüzde 2,65’e düşürdü.
7-ABD’de enflasyon 2 yılın en düşük seviyesinde
ABD Çalışma Bakanlığı’nın verilerine göre tüketici fiyatları Mayıs’ta akaryakıt fiyatlarındaki düşüşle aylık yüzde 0,1 arttı. Önceki ay artış yüzde 0,4’tü.
Yıllık enflasyon ise yüzde 4,9’dan yüzde 4’e gerileyerek Mart 2021’den beri en düşük seviyeye indi. Bloomberg’in anketine katılan ekonomistlerin tahmini aylık yüzde 0,1, yıllık yüzde 4,1 artıştı.
Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) Başkanı Emre Ekmekçi, perakende içindeki payı yüzde 20, toplam gayrisafi hasıla içindeki payı yüzde 5’lerde olan e-ticaretin, genel ihracat içindeki payının yüzde 4’lere çıkarılması gerektiğini söyledi.
HANDE BERKTAN
Sanayi Devriminin ardından internetin gelişimi ile hızla büyüyen sektörlerden elektronik ortamda ticaret, dünya genelinde 5,9 trilyon dolarlık bir pazar hacmine ulaştı. Ülkemizde geçen yılı 800 milyar TL ile yılı kapayan sektörde 550 bin işletme faaliyet gösteriyor.
Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) Başkanı Emre Ekmekçi perakende içindeki payı yüzde 20, toplam gayrisafi hasıla içindeki payı yüzde 5’lerde olan e-ticaretin, genel ihracat içindeki payının yüzde 1’den yüzde 4’lere çıkarılması gerektiğini söyledi. Dünya ortalamasının yüzde 4’lerdir olduğunu söyleyen Ekmekçi “Artık yabancı müşterilere nasıl ürün satabileceğimiz, pazar çeşitlendirmesi konuları sektörde en çok konuşmamız gereken konular olmalıdır.” değerlendirmesini yaptı.
“Enflasyonun etkisi ile bu yılı %125 büyüme ile kapatırız”
Ekmekçi, e-ticaretin gelişimine dair “2022 yılını büyüme ile bitirmiştik, bu yılın ilk 5 ayında geçen yılın ayına göre yüzde 120’lerde varan hacim artışı oldu. Burada fiyatlara yansıyan ciddi bir enflasyon etkisi de var. Deprem döneminde özellikle reklamların da azalmasıyla Şubat ayı durgun geçen bir ay oldu. Ardından ilerleyen aylarda artış oldu. Geçen sene 800 milyar TL üzerinde kapatmıştık, bu yıl enflasyon etkisi ile 1 trilyon 800 milyar TL ile yılı kapayabiliriz. Esas, adet bazında büyümeye bakmak lazım. Adetsel bazda yüzde 40 civarı büyüme ile kapamayı bekliyoruz.” dedi.
“Pandemide e-ticaret yapan işletme sayısı 7 kat arttı”
E-ticarette faaliyet gösteren işletme sayısında pandemi döneminde 7 kat artışın yaşandığını ancak bu yıl itibarı ile e-ticarete giriş yapan KOBİ’lerde yavaşlama olduğuna dikkat çeken Ekmekçi, sözlerine şöyle devam etti:
“Hacimsel büyüme yüzde 120 ancak işlem adedinde büyüme yüzde 25 civarındayız. Pandemi öncesinde 70 bin işletme varken pandemi döneminde 7 kat artarak işletme sayısı 500 bine yükseldi. Geçen sene ise sektörde faaliyet gösteren işletme sayısı 550 bin adetlere ulaştı. Hedefimiz bu sene 550 bin olan işletme sayısının 700 binli rakamlara ulaşması. KOBİ‘ler hem kendi web sitelerini açarak hem de pazar yerlerinde yer alarak e-ticarete girişi yapabiliyor. Dolayısı ile bu yıl hedefe ulaşabileceğimizi düşünüyoruz.”
“E-ticaret destekleri yeni iş modellerinin önünü açıyor”
Ekmekçi, sektöre dair açıklanan destek kararlarının yeni iş modellerinin önünü açmasını beklediklerini dile getirdiği konuşmasında, “Aynı zamanda bu desteklerin aracı, toplayıcı, e-ihracatçı modellerini ortaya çıkaracağını öngörüyoruz. Bundan sonra bize düşen destekleri doğru kullanıp ihracatı artırmak. Destekler kapsamında yararlanıcılar için pazara giriş rapor desteği, dijital pazaryeri tanıtım desteği, e-ihracat tanıtım desteği, sipariş karşılama hizmeti, depo kira desteği, yurt dışı pazaryeri entegrasyon desteği, çevrim içi mağaza ve hedef ülke e-ticaret paydaşlarından alınan hizmet desteği ile pazaryeri komisyon gideri desteği sektör açısından değerli.” ifadelerini kullandı.
