Birol BOZKURT
Reel sektörün ticari krediye erişim sorunu devam ediyor. Daha önce 28 Mayıs seçimlerinden sonrasını işaret eden bankalar seçimlerin sonuçlanmasına rağmen kredi musluklarını açmış değil.
Reel sektör temsilcileri, özel bankaların kredileri tamamen kapatmasından ve bunun da firmaların nakit akışını bozmasından şikayet ediyor. Bankacılık kaynakları kamu bankalarında ticari kredilerin özel sektöre göre bir nebze daha erişilebilir olduğunu ancak özel bankaların yıllık yüzde 60-70’lere ulaşan faizlere rağmen kredi vermediğini söylüyor.
BDDK verilerine göre, sektörün kredi hacmi 26 Mayıs itibarıyla toplam ticari krediler 24,5 milyar lira artışla 7 trilyon 60 milyon 594 bin liraya yükseldi. Geçen hafta 1,5 milyar lira azalmıştı. Bu hafta yaşanan sınırlı artışın kamu bankalarından kaynaklandığı, özel bankalarda 3 haftadır yaşanan düşüş eğiliminin sürdüğü görüldü.
Sektörün kredi hacmi 9,1 trilyon TL
Bankacılık sektörünün kredi hacmi, geçen hafta 64 milyar 824 milyon lira artarak 9 trilyon 128 milyar 882 milyon liraya yükseldi. BDDK tarafından yayımlanan haftalık bültene göre,bankacılık sektöründeki toplam mevduat (bankalararası dahil), geçen hafta 66 milyar 322 milyon lira azaldı.
Söz konusu haftada yüzde 0,6 azalan bankacılık sektörü toplam mevduatı, 10 trilyon 299 milyar 69 milyon lira oldu. Verilere göre, tüketici kredileri tutarı, 26 Mayıs itibarıyla 11 milyar 141 milyon lira artışla 1 trilyon 368 milyar 876 milyon liraya yükseldi.
Söz konusu kredilerin 431 milyar 569 milyon lirası konut, 79 milyar 365 milyon lirası taşıt ve 857 milyar 942 milyon lirası ihtiyaç kredilerinden oluştu. Söz konusu dönemde taksitli ticari kredilerin tutarı 1 milyar 210 milyon lira artarak 1 trilyon 103 milyar 981 milyon liraya yükseldi. Bankaların bireysel kredi kartı alacakları da 29 milyar 128 milyon lira artarak 699 milyar 411 milyon lira oldu. Bireysel kredi kartı alacaklarının 368 milyar 575 milyon lirası taksitli, 330 milyar 836 milyon lirası taksitsiz oldu.
Reel sektör krediye ulaşamıyor
Sektör temsilcileri bankaların ticari kredilerde muslukları hala açmadıklarını söylüyor.
Görüşüne başvurduğumuz sektör temsilcisi; “Kredi vermek için seçim sonrasını işaret eden bankalar seçim bitmesine rağmen ticari kredi vermiyor veya talep edilenin çok altında bir miktarı onaylıyor. Krediye ulaşma zorluğu devam ederken işletmeler nakite ulaşımda sorun yaşanıyor. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler nakit akışını sağlamakta zorlanıyor” diye konuştu.
Bankacılık kaynaklarından elde ettiğimiz bilgilere göre kamu bankalarında ticari kredilerde faiz oranı yıllık yüzde 17-18 ancak onaylanan kredi sayısı oldukça sınırlı. Özel bankalar ise neredeyse hiç ticari kredi vermiyor. Bazı bankalar ticari kredileri tamamen kapatırken bazıları yüzde 60-70 yıllık faiz oranıyla çok düşük miktarlarda kredileri onaylıyorlar.
Merkez, bankaların elini rahatlatacak
Merkez Bankası’nın önümüzdeki günlerde KKM düzenlemelerinde revizyona gitmesi bekleniyor. Kaynaklara göre, Liralaşma stratejisi kapsamında yüzde 60 olan TL yükümlülük oranını yüzde 50’ye çekerek bankalara nefes aldırmayı planlıyor.
Karşılıksız çek sayısı ve tutarı arttı
Kredilere ulaşamayan reel sektörün bir başka sorunu da karşılıksız çekler. Finansmana erişemeyen işletmelerin karşılıksız çek adedi ve tutarı arttı. Takasbank Çek Takas Sistemine ibraz edilip karşılıksız kalan çek adedi, Mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 129 oranında arttı. Verilere göre bir önceki ay karşılıksız çek adedi 6 bin 328 adet seviyesinde bulunurken Mayıs ayında bu rakam 14 bin 489 adet oldu. Karşılıksız çek tutarı bir önceki aydaki 1,82 milyar TL’den 3,98 milyar TL’ye yükseldi.
Önden ödemeli prim bitti
KKM’lerde yüzde 30’lara varan önden ödemeli prim çılgınlığı sona erdi. Merkez Bankası’nın bankalara gönderdiği yazıda Kur Korumalı Mevduat (KKM) Hesaplarında önden ödemeli prim uygulamasına son verilmesini istedi. Böylece 1 Haziran’dan itibaren açılacak veya yenilenecek KKM hesaplarında prim ödemesi vade sonunda yapılabilecek. Prim ödemeleri de TL olarak yapılacak.
KKM’de rekor sürüyor
Kur korumalı TL mevduat ve katılma hesaplarındaki artış devam ediyor. BDDK verilerine göre, Kur Korumalı TL Mevduat ve Katılma Hesapları 2 trilyon 398,2 milyar TL’den 2 trilyon 498,7 milyar TL’ye çıktı. Aynı haftada Tüketici kredileri 1 trilyon 358 milyar TL’den 1 trilyon 368,9 milyar TL’ye, bireysel kredi kartları 670,3 milyar TL’den 699,4 milyar TL’ye çıktı. Takipteki alacaklar 168,5 milyar TL’den 168,3 milyar TL’ye indi.
Net rezerv tarihi düşük seviyede
Merkez Bankası’nın net rezervi seçim öncesi haftada eksi 4,4 milyar dolara geriledi. Böylelikle net rezervlerde tarihi düşük seviye kaydedildi. Toplam rezervler ise, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turu öncesinde devam eden güçlü döviz talebine paralel olarak geçen hafta 3.1 milyar dolar daha geriledi ve 98.5 milyar dolara indi. Son verilerle birlikte TCMB’nin brüt rezervlerinde 2,5 ayda 28 milyar dolarlık düşüş izlendi.
DTH’lar 7 milyar dolar düştü
26 Mayıs haftasında yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatlarındaki hızlı çıkış da dikkat çekti. Bir önceki hafta 183 milyar dolar olan yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 26 Mayıs ile sona eren haftada 176 milyar dolara geldi. Gerçek kişilerin döviz mevduatları bir önceki haftaya göre 3,9 milyar dolar azalarak 105,8 milyar dolar, tüzel kişilerin döviz mevduatı 3 milyar dolar düşüşle 70,3 milyar dolar oldu.
