ABD’de New York’un Demokrat Partili Belediye Başkanı Eric Adamshakkında Türkiye bağlantılı bir soruşturma açıldı.
New York Güney Bölge Mahkemesi tarafından kamuoyuna açıklanan iddianamede, Adams’ın Türk yetkili ve iş insanlarından yasadışı bağış ve hediye kabul ettiği ve buna karşılık Türk yetkililere çeşitli konularda yardımcı olduğu iddia ediliyor. ABD’de vatandaş olmadan, dolayısıyla oy kullanma hakkına sahip olmadan bir siyasi kampanyaya doğrudan veya dolaylı olarak bağış yapılamıyor.
İddianame söz konusu Türk vatandaşlarının isimlerini vermiyor. Türk oldukları belirtilen bu kişiler, iddianamede, “İşadamı-1”, “İş adamı-2”, “İş adamı-3”, “İş adamı-5”, “İş kadını”, “Organizatör”, “Havayolu Yöneticisi” ve “Türk yetkili” olarak tanımlanıyor. “İşadamı-4” ise iddianamede Adams’a bağış yapan farklı bir etnik topluluğun üyesi olarak geçiyor.
Eric Adams’ın New York’a bağlı Brooklyn İlçe Belediye Başkanı olduğu 2014’ten bu yana yabancı iş insanları ve bir Türk yetkiliden yasadışı avantajlar sağladığı savunulan iddianamede, 2018’de New York Belediye Başkanlığına adaylığını koymasının ardından ise Adams’ın yasadışı kampanya bağışları ve değerli şeyleri kabul etmek bir yana bunu kendisinin de talep ettiği öne sürülüyor.
Adams, iddianameye göre, yasa dışı kampanya bağışlarını “temsili” ya da “saman bağışçılar” üzerinden kabul etti. Böylece, bir kişinin ya da bir şirketin bir adaya yapabileceği bağış miktarını kısıtlayarak seçilmiş yetkililer üzerindeki gücünü sınırlamak üzere tasarlanmış yasalardan kaçıldı. Saman bağışçı, kendi adına bağış yapmak için başka bir kişinin parasını yasadışı olarak kullanan kişi olarak tanımlanıyor.
Adams’ın yasadışı bu bağışlar sayesinde 2021’deki belediye başkanlığı kampanyası için kamu fonlarından yaklaşık 10 milyon dolar aldığı iddia ediliyor.
İş adamı-1: ABD’de şubesi olan Türk üniversitesinin sahibi
İddianameye göre, Adams’ın yasadışı bağış ve hediye kabul etmesi 2015’te Türkiye’ye gerçekleştirdiği ziyaretlerle başladı.
İlk ziyareti Ağustos 2015’te oldu. Seyahat, New York’taki Türk Başkonsolosluğu tarafından düzenlendi. Adams’ın masraflarının bir kısmı Türk Konsolosluğu, bir kısmı da İstanbul merkezli bir Türk üniversitesi tarafından karşılandı.
Aralık 2015’teki ikinci gezi ise Türk elçiliğinde görevli üst düzey bir yetkili (Türk Yetkili) ve Türk iş insanlarını politikacılarla ve nüfuzları şirketlerine fayda sağlayacak diğer kişilerle tanıştırmak için etkinlikler organize eden bir Türk Organizatör tarafından düzenlendi.
İki seyahat için de Adams’a THY’den ücretsiz business class bilet verildi.
İstanbul merkezli Türk üniversitesinin sahibi ve başkanı ise iddianamede “İş adamı-1” olarak geçiyor ve söz konusu üniversitenin bir Amerika şubesi olduğu belirtiliyor.
İstanbul merkezli Bahçeşehir Üniversitesi’nin Washington’da bir şubesinin bulunduğu biliniyor.
O tarihte Bahçeşehir Üniversitesi’ni ziyaret etmişti
Bahçeşehir Üniversitesi’nin web sitesinde yer alan bilgilere göre Eric Adams, Ağustos 2015’te Brooklyn Belediye Başkanı olduğu dönemde kardeş şehir protokolü imzalamak üzere geldiği İstanbul’da, Bahçeşehir Üniversitesi’ni ziyaret etti.
Adams heyeti ile düzenlenen toplantı sonrasında Bahçeşehir Üniversitesi’nde Hükümet Liderlik Okulu’nun (HLO) her yıl düzenlediği Yerel Yönetimler Akademisi’ne katılacak iki öğrenciden birine Brooklyn Belediyesi, bir diğerine ise Brooklyn Belediye Başkanı Eric Adams adına burs verilmesi kararlaştırıldı. Ayrıca Adams’a desteklerinden dolayı “HLO Fahri Öğretim Görevlisi Sertifikası“nın yanı sıra “BAU Hükümet Liderlik Okulu (HLO) Danışma Kurulu Üyeliği Belgesi“ verildi.
İddianameye göre “İş adamı-1”, 2015 yılındaki İstanbul buluşmasının ardından 2018’de Adams ile Brooklyn’de bir araya geldi. Brooklyn’de bir iş girişiminde bulunmayı düşünen ve Adams üzerinden kendi statüsünü yükseltmeyi amaçlayan “İş adamı-1”, daha sonra Adams’ın 2021 kampanyasına yasadışı katkılarda bulundu.
Bahçeşehir Üniversitesi, Türk iş insanı Enver Yücel’e ait. DW Türkçe’nin mail üzerinden ulaştığı Bahçeşehir Üniversitesi kurumsal iletişim yetkilileri, söz konusu iddialara ilişkin yanıt vermedi.
İş kadını: St. Regis İstanbul’un sahibi Demet Sabancı
İddianamede varlıklı Türk bir iş kadınının da sahibi olduğu lüks bir otelde Eric Adams’a çok sayıda ücretsiz veya yüksek indirimli konaklama imkânı sağlandığı ve Adams’ın 2021 kampanyasına katkı sağladığı öne sürülüyor. Bu otelin adının ise St. Regis İstanbul olduğu iddianamede yer alıyor. St. Regis İstanbul ise Demet Sabancı Çetindoğan ve eşi Cengiz Çetindoğan’ın sahibi olduğu Demsa Group’a ait.
“St. Regis İstanbul’un sahibi, Adams’a kendini hoş göstermeye çalışan bir iş kadınıdır” ifadelerinin yer aldığı iddianamede, Adams’ın Temmuz ve Ağustos 2017’de İstanbul’a bir yakını ve temsilcisiyle birlikte yaptığı seyahatte St. Regis İstanbul’un Bentley Suiti’nde kaldığı, iki gecelik rezervasyonun 7 bin dolar civarı tutması gerekirken 600 dolardan daha az bir ödeme yaptığı iddia ediliyor. Bu indirimi ise yine iddianamede geçen Türk Organizatörün ayarladığı savunuluyor.
DW Türkçe’nin Demsa Group’a mail üzerinden sorularını ilettiği Demet Sabancı, iddialara ilişkin bir açıklama yapmadı.
Türkevi binasına yangın ruhsatı iddiası
Adams’ın ayrıca New York’taki Türkevi binasının güvenlikle ilgili denetlemelerden geçmeden açılmasını sağladığı iddia ediliyor.
İddianameye göre, Eylül 2021’de Türk Yetkili, borcunu ödeme sırasının kendisine geldiğini belirterek Adams’a New York İtfaiye Departmanına (FDNY) baskı yapmasını, Türk konsolosluk binasının yangın denetimi olmaksızın Türkiye Cumhurbaşkanı’nın yüksek profilli bir ziyareti için zamanında açılmasını kolaylaştırmasını istedi. Türk Yetkili tarafından 2021 ve 2022 yıllarında ayarlanan ücretsiz seyahatler ve diğer rüşvetler karşılığında Adams talimatları yerine getirdi.
İddianamede “Adams’ın FDNY üzerindeki baskısı nedeniyle, FDNY’nin gökdelenin yangın güvenliğine ilişkin değerlendirmesinden sorumlu yetkiliye, bunu kabul etmemesi halinde işini kaybedeceği söylenmiş ve Adams’ın araya girmesinin ardından gökdelen Türk Yetkilinin istediği şekilde açılmıştır” ifadeleri yer aldı.
IC İçtaş İnşaat ve ABD’li inşaat şirketi Tishman ortaklığında New York’ta inşa edilen 36 katlı Türkevi binası, 20 Eylül 2021’de açılmıştı. Türkevi’nde, Türkiye New York Başkonsolosluğu, Türk Ataşelikler, BM Türkiye Daimi Temsilciliği, KKTC Temsilciliği ve T.C. Merkez Bankası New York Temsilciliği bulunuyor.
Savcı Damian Williams New York’ta bulunan Türk Evi binasının görseli önünde, Williams, Belediye Başkanı Eric Adams hakkında hazırlanan iddianamenin detaylarını anlatıyorFotoğraf: Julia Demaree Nikhinson/AP Photo/picture alliance
ABD Büyükelçiliğinden Özel’in açıklamasına yanıt
Bu arada CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in New York Belediye Başkanı Adams ile ilgili rüşvet suçlamalarını ABD’nin Ankara’da Büyükelçiliği ile ilişkilendiren açıklamasına ABD’den yanıt geldi.
DW Türkçe’nin, Adams ile Türk yetkililer arasında kurulduğu iddia edilen ilişkinin yeni Büyükelçilik binasının inşa edildiği Atatürk Orman Çiftliği arazisine karşılık bir jest olup olmadığının sorulması üzerine ABD’li bir yetkili şu yanıtı verdi:
“ABD’nin Türkiye ile ortaklığının önemli bir yatırımını temsil eden ve hem ABD vatandaşlarına hem de Türk kamuoyuna hizmet veren, son teknolojiye sahip yeni ABD’nin Ankara Büyükelçiliği ile gurur duyuyoruz. Bu tesisin inşasında yürürlükteki tüm Türk yasa ve yönetmeliklerine uyulmuştur.”
Özel, New York’taki Türkevi’nde yaptığı açıklamada şöyle demişti:
“Burada böyle bir bina yapılırken, Türkiye, ABD’de rüşvet vermeye ihtiyaç duyacak bir ülke değil. Ama hepimizin gurur duyduğu bu binanın kazandırılması sürecinde bir jest gördüysek, fazlasını ABD’nin Ankara Büyükelçiliği’ne tahsis edilen o muhteşem alan için yapmışızdır.“
THY’ye ilişkin iddialar
İddianamede “Türk Yetkilinin” Adams’a çok sayıda saman bağışı yapılmasını sağladığı, Adams ve yakın çevresinin Türk Hava Yolları (THY) şirketiyle Türkiye, Fransa, Çin, Sri Lanka, Hindistan ve Macaristan’a ücretsiz veya indirimli seyahat etmelerini ayarladığı yazıyor.
Türk yetkili ve diğer Türk vatandaşlarının ayrıca Adams ve beraberindekilerin Türkiye’de bulundukları süre boyunca, diğer şeylerin yanı sıra, zengin otellerde ücretsiz odalar, üst düzey restoranlarda ücretsiz yemekler ve ücretsiz lüks eğlenceler sağladıkları öne sürülüyor.
Adams’ın THY’den ekonomi sınıfından aldığı biletlerin de ücretsiz bir şekilde ‘business class’a yükseltildiği savunuluyor.
İddianameye göre Adams, 2015 yılında Türkiye’ye ilk seyahatini gerçekleştirmesinin ardından, Türk Yetkili Adams’ı Türk havayolu şirketinin New York bölgesindeki genel müdürü (Havayolu Yöneticisi) ile tanıştırdı. Adams, 2016 yılında ve 2017 yılında iki kez olmak üzere, üç ayrı seyahatte Türk Hava Yollarından ücretsiz ve yüksek indirimli lüks uçak seyahati elde etti. Adams ayrıca 2021 kampanyası için, diğerlerinin yanı sıra Türk Yetkili ve Havayolu Yöneticisi tarafından kolaylaştırılan saman bağışları talep etti ve bu bağışları kabul etti.
THY yetkilileri konuyla ilgili DW Türkçe’nin gönderdiği sorulara yanıt vermedi.
Adams ve yakın çevresinin THY ile ücretsiz veya indirimli seyahat etmelerinin ayarlandığı iddia ediliyor.Fotoğraf: Nicolas Economou/NurPhoto/picture alliance
“Türk yetkili bağış yapanların listesini istedi”
İddianamede 22 Haziran 2018 tarihinde Adams’ın, 2021 kampanyası için düzenlenen bir bağış toplama etkinliğine katıldığı belirtilerek “Diğerlerinin yanı sıra Havayolu Yöneticisi de etkinliği organize etti ve etkinliğe katıldı. Etkinliğin ardından Türk Yetkili, Adams’ın personeline bir mesaj göndererek “22 Haziran toplantısına katılanların listesini” istedi. Bunun üzerine Adams’ın çalışanı Türk Yetkiliye 15 bin dolardan fazla bağış toplayan çeşitli kişilerin isimlerini içeren listeyi gönderdi” deniliyor.
İddianameye göre Adams’ın bağış toplama etkinliğinin 22 Haziran 2018 tarihli tanıtım broşüründe, etkinliğin ev sahiplerinden biri olarak “Havayolu Yöneticisinin” havaalanı taşımacılığı işiyle uğraşan bir arkadaşı (İş adamı-2) gösteriliyor. “İş adamı-2”, Adams personeliyle paylaştığı bir dizi mesajda, bir iş ortağı aracılığıyla saman bağışına aracılık ettiğini belirtiyor. Söz konusu ortağın nihayetinde kendi adına 3 bin dolar bağışta bulunduğu ve kendisini işsiz olarak tanımladığı belirtiliyor.
İş adamı-3: Adams’ın 2019’da İstanbul’da tanıştığı kişi
İddianameye göre Eric Adams, Ocak 2019’da yasa dışı yabancı bağış talebiyle İstanbul’a yaptığı ziyarette Türk “Organizatör” tarafından “İş adamı-3” ile tanıştırıldı. “Türk Yetkili”, Adams personeli aracılığıyla, Adams’ı o sırada görevi kötüye kullanma şüphesi altında olan İş adamı-3’ten bağış almaktan vazgeçirmeye çalıştı.
İddianamede buna rağmen Adams’ın, İş adamı-3 ile bir toplantı gerçekleştirdiği, söz konusu iş insanının, Adams’ın 2021 kampanyasına 50 bin dolar veya daha fazla katkıda bulunmayı kabul ettiği yazıyor. Ancak bağışlar gerçekleşmeden önce İş adamı-3’ün Türkiye ve ABD’deki yasal sorunlarının kamuoyuna yansıdığı, Adams’ın görüşmeyi reddetmesiyle İş adamı-3’ün 2021 kampanyasına katkıda bulunmadığı belirtiliyor.
İş adamı-4: New York’tan bir inşaatçı
İddianamede geçen “İşadamı-4” ise New York bölgesinde bir inşaat şirketi işleten bir iş insanı. Adams’ın kendisinden saman bağışı talep ettiği ve aldığı öne sürülen iddianamede, “İş adamı-4, New York’taki Türk toplumunun bir parçası olmamasına rağmen, Türk Yetkili ve Organizatörün 2021 kampanyasına yasadışı katkılarda bulunmaya teşvik ettiği çok sayıda Türk vatandaşı ve Türk Amerikalı ile benzer nedenlerle katkıları talep edildi ve bağış alındı. İşadamı-4, New York’taki farklı bir etnik topluluğun önde gelen bir üyesiydi ve Adams’ın temsilcileri tarafından kendisine, saman katkılarının İşadamı-4’ün etkisini ve topluluğunun Adams nezdindeki itibarını artıracağı söylendi” ifadeleri yer alıyor.
İddianameye göre İşadamı-4, Adams’a 10 bin dolar bağış yapmayı kabul etti. Ancak ABD yasalarına göre 2 bin dolardan fazla bağış yapamayacağı için Adams’ın çalışanlarının talimatı doğrultusunda şahsen 2 bin dolar katkıda bulundu ve 20 çalışanından dördüne 2021 kampanyasına yaptıkları 2 bin dolarlık katkıları için geri ödeme yaptı.
İş adamı-5: Türk yetkili adına bağış toplayan inşaatçı
İddianamede geçen “İş adamı-5” ise New York’taki Türk toplumunun önde gelen bir üyesi olarak tanımlanıyor.
New York bölgesinde bir inşaat şirketi işleten İş adamı-5’in Mayıs 2021’de Adams’a saman bağışı yapmayı kabul ettiği ve bu bağışı ise Türk Yetkilinin emriyle yaptığı iddianamede yer alıyor.
Şubat 2021’de Adams, Türk Yetkili, Havayolu Yöneticisi, Adams’ın çalışanı ve Adams bağış toplayıcısının bir yemekte bir araya geldiği öne sürülen iddianamede Türk Yetkilinin bu yemekte Adams’a 2021 kampanyasını destekleyeceğini taahhüt ettiği belirtiliyor.
Bunun ardından düzenlenen daha büyük bir yemeğe İş adamı-5’in de katıldığı, yemeğin ardından İş adamı-5’in Türk toplumundaki diğer kişileri de dahil ederek bir bağış etkinliği düzenlediği yazıyor. Planlanan bağış toplama etkinliğinden bir gün önce Türk Yetkilinin İş adamı-5’e elindeki çeki gönderdiği ve İş adamı-5’in de Türk Yetkiliye “Şu an itibariyle kendilerine ulaşan çeklerin 17 bin olduğunu” teyit eden bir mesaj gönderdiği ifade ediliyor.
İddianameye göre Mayıs 2021’de düzenlenen etkinliğe Türk Yetkili katılmadı ancak birkaç ek bağış çekini teslim etmesi için şoförünü gönderdi. Etkinlikte İş adamı-5’in inşaat şirketinin 10 çalışanı da Adams’a kişi başı 1250 dolar bağış yaptı. Adams çalışanları, Türk Yetkiliye bağış kampanyasında toplanan bağışların bir listesini gönderdi.
“FBI ajanlarına yalan söyledi”
İddianamede 2 Kasım 2023 tarihinde, Federal Soruşturma Bürosu Özel Ajanları’nın (FBI), diğer yerlerin yanı sıra Adams’ın çalışanı, bağış toplayıcısı ve İş adamı-5’in konutlarında arama emri çıkardığı, bu isimlerin her birinin Adams ile işledikleri suçları gizlemek için harekete geçtiği belirtiliyor.
İş adamı-5’in FBI ajanlarına verdiği ifadede kendisinin ve çalışanlarının Adams’ın 2021 kampanyasına katkıda bulunduğunu, kampanya kapsamında bağış toplaması hakkında Türk Yetkili ile konuştuğunu kabul ettiği ancak düzenlediği saman bağışları gizlemek için yalan söylediği öne sürülüyor.
Savcılık hediye ve seyahat indirimlerinin 100 bin doları aştığını ve Adams’ın sahte belgelerle bunları örtbas ettiğini savunuyor.
Gelecek yıl yapılacak seçimlerde yeniden New York Belediye Başkanlığı görevine aday olmaya hazırlanan Adams ise konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “hikayenin kendi versiyonunu“ anlatacağı ve savunmasını yapacağı için mutlu olduğunu söyledi.
DW Türkçe’ye engelsiz nasıl ulaşabilirim?