Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) Dünya Enerji Yatırımları 2023 raporundan derlenen bilgilere göre, dünya genelinde petrol ve doğal gaz gibi fosil yakıtlar üzerinde yıllardır yatırım, üretim ve dağıtım yapan şirketler, rüzgar, hidrojen, karbon yakalama ve biyogaz teknolojilerinde yatırımlarla emisyon miktarlarını düşürmenin yanında yatırım alanlarını çeşitlendirmeyi hedefliyor.
Özellikle Avrupa merkezli bu şirketler portföylerinde yenilenebilir enerjiye yer verirken, birleşme ve satın almalar yoluyla, ayrıca ortaklık kurarak ya da direkt yatırım metotlarını kullanarak bu alanda yer alıyorlar.
İlk etapta rüzgar ve güneş enerjisi yatırımları gerçekleştiren söz konusu şirketler, daha sonra deniz üstü rüzgar, hidrojen, karbon yakalama ve temiz teknolojiler üzerine yoğunlaşmaya başladı.
Fransa ve Norveç’te deniz üstü rüzgar
Fransa merkezli çok uluslu petrol şirketi TotalEnergies, geçen yıl 6 gigavatlık deniz üstü rüzgar kurulum hedefini 11 gigavata çıkarma kararı aldı.
Genel merkezi Hollanda’da bulunan, İngiliz-Hollanda ortaklığındaki Shell ise deniz üstü rüzgar kapasitesini 9 gigavat artırmayı hedefliyor.
Norveç’te devlet kontrolündeki çok uluslu şirket Equinor ise 2030’a kadar deniz üstü rüzgar enerjisi kapasitesini 12-16 gigavata çıkarmayı amaçlıyor.
Biyometan ve biyodizel üretimine odaklanan petrol ve doğal gaz şirketleri ise geçen yıl 11 milyar dolarlık yatırımı biyoenerji alanında gerçekleştirdi.
Büyük ölçekli hidrojen odaklı projeler yapım aşamasında
Rapora göre, Londra merkezli enerji şirketi BP, Avustralya’da hidrojen odaklı çalışan Western Green Energy Hub’ın yüzde 40 hissesini satın aldı.
Bu gelişme, şirketin İspanya’nın Valensiya kentinde rafineri operasyonları için hidrojen, biyoyakıt ve yenilenebilir enerji geliştirme projelerine 2 milyon dolar taahhüdünü açıklaması sonrasında yaşandı.
Öte yandan Shell geçen yıl Avrupa’nın en büyük hidrojen projelerinden biri olan Holland Hydrojen I için nihai yatırım kararı aldı.
Birleşik Arap Emirlikleri (UAE) merkezli Abu Dhabi National Oil Company (ADNOC), BP ve Masdar ile işletmede olan gaz santrallerinde karbondioksit iyileştirme işlemlerine başladı.
Şirket ayrıca Birleşik Krallık’ta bulunan “H2Teesside” projesinde karbon yakalama teknolojileri kullanarak doğal gazdan hidrojen üretmeyi hedefliyor.
Aramco arbondioksit yakalama kapasitesini 9 milyon tona çıkaracak
Suudi Arabistan’ın ulusal petrol ve doğalgaz şirketi Saudi Aramco da 2027’ye kadar karbondioksit yakalama kapasitesini 9 milyon tona çıkarmayı amaçlıyor.
Geçen yılın ortasında yayınladığı ilk sürdürülebilirlik raporuna göre şirket 2030’a kadar 11 milyon ton hidrojen üretmeyi hedefliyor.
Malezyalı petrol ve doğalgaz şirketi Petronas ise yıllık 3,3 milyon tonluk karbondioksit yakalanmasının hedeflendiği Kawasarı offshore karbon yakalama, kullanım ve depolama projesi için nihai yatırım kararı aldı.
Rapora göre, bu küresel şirketler için artan destekleyici politikalarla, karbon yakalama, kullanma ve depolama teknolojileri, biyogaz ve düşük emisyonlu hidrojen alanları, petrol ve doğalgaz şirketleri için proje yönetimi ve mühendislik kabiliyetlerini kullanması açısından uygun alanlar olarak değerlendiriliyor.
Kaynak: Kaiko
Sanayici ne istiyor?
“Dünyada ekonomik ve politik olarak değişken süreç ve koşullara tanıklık ediyoruz” diyen Zorlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Zorlu, Türkiye’nin dünyadaki güçlü konumunu koruyabilmek için teknoloji ve inovasyonla katma değer üreten ekonomik yapısını özellikle sanayide gerçekleştireceği yatırımlarla desteklemesi gerektiğini vurguladı. Katma değerli ihracatı tüm ekonominin ana unsuru haline getirmek gerektiğine dikkat çeken Zorlu, “Bu konuda dünya çapında başarılı şirketlerimiz var. Diğer taraftan dünyada da yaşanan gelişmeleri yakından takip etmeliyiz. Sanayisiz bir ülke düşünülemez. Sanayi istihdam ve ihracat demek. O nedenle sanayimizi ihracat odaklı olarak dönüştürmeliyiz. Bunun merkezinde de daha fazla katma değer üretmek olmalı. Ekonomimize katkı sağlayan tüm şirketler için hazırlanacak teşvik politikalarıyla topyekûn bir değişim ve dönüşüm sağlamalıyız” dedi. Zorlu’ya göre bu, Türkiye’yi yeni dünya düzeninde katma değerli ihracat yapan ve sürdürülebilir büyüme sağlayan bir ülke haline getirecek.
“Artık rekabetçilikte sanayi odaklı, üretim odaklı yeni bir hikâye yazmalı, büyümeden ziyade kalkınma odaklı bir ekonomik modele geçmeliyiz” diyen TÜRKONFED Başkanı Süleyman Sönmez, asıl gündem olan ekonomiye dönülmesi gerektiğini vurguladı. İş dünyasının finansmana erişim ve genel ekonomik beklentilerini ölçmek üzere yılın her çeyreğinde yaptıkları anketin 2023 yılı ilk çeyrek sonuçlarını açıklayan Sönmez, bu dönemde her 4 işletmeden 3’ünün krediye erişmekte zorlandığını, her 10 işletmeden 8’inin ise uygulanan mali ve finansal tedbirlerden olumsuz etkilendiğini söyledi. Sönmez, “Çıkan sonuç, başta KOBİ’ler olmak üzere işletmeler açısından 2022 yılından bu yana şartların daha da ağırlaştığını gösteriyor. Her 3 işletmeden 1’i işletme sermayesi ihtiyacını banka kredileri veya tedarikçi ve müşterilerinden aldığı finansman ile karşılıyor. Her 4 işletmeden 3’ü krediye erişimin zorlaştığını ifade ediyor. Seçim öncesi açıklanan 350 milyar TL’lik KGF kredilerinin miktarını yeterli görmeyenlerin oranı yüzde 85 olurken, işletmelerin yüzde 74’ü de KGF kredilerine erişimin zorlaştığını belirtiyor.”
Türkiye Makine Federasyonu (MAKFED) Başkanı Adnan Dalgakıran, cari açığı orta ve uzun vadede çözecek bir politikanın ortaya konması ve kararlılıkla uygulanması gerektiğinin altını çizdi. Dalgakıran, ciddi teşviklere rağmen, sanayi üretimini orta ve yüksek teknolojili üretime yönlendirilmediğini söyledi. Dalgakıran, “Yurt dışından orta ve yüksek teknoloji yatırımı yapacak şirketleri çekelim. Nitelikli insan kaynağını yurt içinde kalması için ikna etmeliyiz. Uzun vadeli düşük faizli kredilerin de yatırımları özendireceğini düşünüyoruz” dedi. Krediye erişimin zorlaştırılmaması, döviz kurunun da gerçek değerine ulaşması gerektiğini söyleyen Dalgakıran, “Sene başından beri döviz artışı yüzde 10’da kalırken, TL bazı maliyetler yüzde 50 arttı. Bu da ihracatçının artık para kazanamaz, rekabet edemez hale gelmesine neden oluyor. Ana problem cari açık olduğuna göre, ülkeye giren dövizi yükseltmek, çıkan dövizi de azaltmalıyız. Ara malı ithalatı giderek yükseliyor. Kurların düşük kalması, üretmek yerine dışarıdan ithal etmeyi özendiren bir durum. İçinde bulunduğumuz durumla tam bir tezat teşkil ediyor” dedi. Türkiye’nin ithal ettiği ürünlerin yüzde 70’ini, iç piyasada ürettiği halde ithal ettiğini söyleyen Dalgakıran, Türk sanayisini orta ve yüksek teknolojilere taşıyacak sektörlerin makine, elektronik ve yazılım sektörü olduğunu belirtti.
Yeni ekonomi yönetiminin odak noktasının ‘üretim’ olması gerektiğini söyleyen Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (TUSAF) Başkanı Haluk Tezcan, finansman desteklerinin de üretim ve istihdam odaklı olması gerekliliğine işaret etti. Tezcan, bölgelere göre değil sektörlere göre teşvik verilmesini istedi. Tezcan, “Hangi sektörler katma değer yaratacaksa o sektöre teşvik sistemine geçilmeli. Türkiye’de un fabrikası fazlalığı var. Un fabrikasına teşvik verilmesi bir anlam ifade etmiyor. Türkiye’nin üretemeyip ithal ettiği sektörlerde üretimi artıracak işletmelerin desteklenmesi gerekiyor. İthalatı azaltıp üretimi artıracak alanlarda gelişmeliyiz” dedi. Gıda sektörünün yılda 1 milyar dolardan fazla ithalatı olduğuna dikkat çeken Tezcan, şunları söyledi: “Hangi ürünler yapılacaksa belirlenip onlara teşvik sağlanmalı. Ürettiğimiz fındık, üzüm, buğday unu gibi ürünleri markalaştırıp dünya sofralarına ulaştırmalıyız. Kimya ve atık sektörü olarak yapabileceğimiz birçok farklı yatırım alanlarımız var. Örneğin cip üretimi var, burada hükümetin bir politikası olmalı.”
Yeni dönemde verilen teşviklerin bölgeselden çok Türkiye’nin ihtiyaçlarına ve katma değerli üretim odaklı olması gerektiğine işaret eden PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu, “Türkiye’nin şu anda asıl ihtiyacı ürün üretmek. Teşvik modeli seçilirken özellikle teknoloji odaklı olmalı” dedi. Türk iş dünyasının şu anda asıl probleminin finansal kaynak olduğunu kaydeden Eroğlu, sınırlı kaynaklar nedeniyle de orta ve yüksek teknoloji ürünlerinin krediye ulaşımının kolaylaştırılması gerektiğini belirtti.
İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamülleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) eski Başkanı Murat Akyüz, cari açığın azaltılmasına vurgu yaptı. Türk Lirası bazlı maliyetlerin arttığına işaret eden Akyüz, sanayicinin enerji maliyetlerini aşağıda çekmede yenilenebilir enerji kaynaklarının önemine vurgu yaptı. Murat Akyüz, şunları söyledi: “GES ve RES gibi güneş ve rüzgar santrallerine sanayicinin erişmesi çok zor olmaya başladı. Kiralık alanlar var ancak, buradaki üretimleri taşıyacak elektrik hatları yok. Sanayici GES ve RES’le yapmak istediği enerji yatırımlarını yapamaz hale geldi. Bunu finansmanıyla ilgili de sıkıntılar var. Öte yandan şirketlerimizi biran önce karbon nötr hale getirmek için elektrikli araçlara teşvik vermeliyiz. Firmaların yatırımlarına teşvik edici uzun vadeli yeni politikalar belirlemeliyiz. Orta yüksek teknolojili ürün yatırımlarına daha yüksek teşvik vermeliyiz. Bugün domates, salça üreticisiyle, domatesten likopeni çekip kanser tedavisinde kullanan ya da vitamin üretenlere aynı teşvik veriliyor. Teknoloji seviyelerine göre teşvik mekanizmaları oluşturulmalı. Üretilen bir ürün varsa, üretilmeyen bir ürün için teşviklerle yönlendirici olunmalı. ‘Sen farklı bir şey yap ona göre teşvik verelim’ gibi yönlendirme yapılması gerekiyor.”
