Türkiye’de cumhurbaşkanlığı seçiminde ilk kez yapılan ikinci turun galibi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan oldu. Anadolu Ajansı’nın verilerine göre Erdoğan oyların yüzde 52,16’sını, Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu da yüzde 47,84’ünü aldı. Ancak kesin sonuçları yakında Yüksek Seçim Kurulu (YSK) açıklayacak. Seçimlere katılım ise hem Erdoğan hem de Kılıçdaroğlu tarafından yapılan “sandığa gidin” çağrılarının aksine yüzde 88,8’den yüzde 85,7’ye düştü.
Cumhurbaşkanlığı seçiminin 28 Mayıs’ta düzenlenen ilk turunu Erdoğan da önde bitirmişti. Erdoğan destekçisi Cumhur İttifakı da yine 28 Mayıs’ta düzenlenen genel seçimlerin galibi olmuş ve meclis çoğunluğunu elde etmişti.
Oğan ve Özdağ ne kadar etkiledi?
Seçim sonuçlarına bakıldığında Erdoğan ilk turda 27,1 milyon olan oyunu 27,7 milyona; Kılıçdaroğlu ise 24,5 milyon olan oyunu 25,4 milyona yükseltti. İkinci tur öncesi ATA İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Sinan Oğan, Erdoğan’a; ittifakın güçlü partisi Zafer Partisi’nin genel Başkanı Ümit Özdağ ise Kılıçdaroğlu’na destek açıklamıştı. Ancak ilk turda 2,5 milyon oyun sahibi olan Oğan’ın oyunun her iki adaya da seçim sonuçlarına etki edecek kadar büyük katkı sağlamadığı görüldü. Erdoğan’ın en fazla oy artırdığı ilin 5 bin oy ve yüzde 7 ile Oğan’ın memleketi Iğdır oldu.
Sinan Oğan, ikinci tur öncesi Erdoğan’a destek açıkladı Fotoğraf: Turkish Presidency via AP/AP Photo/picture alliance
Sığınmacılara yönelik politikaları ve HDP’ye yönelik sert söylemi ile ön plana çıkan Ümit Özdağ ile protokol imzalanmasının Kılıçdaroğlu’nun Doğu ve Güneydoğu’daki oylarına olumsuz etki edebileceği yorumları yapılmıştı. 15 ilde oyu gerileyen Kılıçdaroğlu’nun en fazla oy kaybettiği yer ise Diyarbakır olurken bu ilde 42 bine yakın oy kaybı yaşandı ve yüzde olarak da bu ilde geriledi. Adıyaman, Ağrı, Bingöl, Bitlis, Hakkari, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Van, Batman, Şırnak, Iğdır illerinde de Kılıçdaroğlu oy kaybetti.
İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Balıkesir, Mersin gibi büyükşehirlerde Kılıçdaroğlu seçimi önde tamamladı. İç Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde ise Erdoğan’ın net bir üstünlük kurduğu görüldü. Kılıçdaroğlu, Hatay’da 14 Mayıs’ta yaklaşık 500 oy farkla seçimi önde tamamlarken Erdoğan, 28 Mayıs seçiminde bu ilde öne geçti. Kılıçdaroğlu’nun en fazla oy artırdığı il İstanbul olurken 4,9 milyon olan oyunu yaklaşık 192 bin artırarak 5,1 milyona yükseltti. İstanbul’da oy kullananların sayısında ise 200 binlik bir azalma oldu. Erdoğan ise 4,7 milyonda kalırken 30 bin kadar oy yükseltti. İstanbul’da 14 Mayıs’ta Sinan Oğan yaklaşık 500 bin oy alırken bu oyların yarısının dahi bir isme gitmediği görüldü.
Vekiller ne zaman yemin edecek?
YSK’nın milletvekili seçimlerinde kesin sonuçları ilan etmesinin ardından takip eden üçüncü gün milletvekilleri yemin edecek. Bu durumda yemin töreninin Perşembe ya da Cuma günü gerçekleşmesi bekleniyor.
Yeni Meclis Başkanı seçilene kadar ise Meclis’in en yaşlı üyesi sıfatıyla MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli “geçici başkan” olacak. AKP’nin başkan adayının ise Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay veya Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’dan birinin olacağı iddia ediliyor.
Meclis’te beş partinin; AKP, CHP, Yeşil Sol Parti, MHP, İYİ Parti’nin grupları olacak. Diğer parti listelerinden ya da ittifakla seçime giren Yeniden Refah, DSP, HÜDA PAR, DEVA, Gelecek, Saadet, Demokrat Parti, Türkiye Değişim Partisi, TİP, EMEP olmak üzere toplam 15 parti Meclis’te temsil ediliyor olacak. Meclis’te grup kurmak için 20 milletvekili şartını yerine getiremeyen Gelecek, DEVA ve Saadet partilerinin de bir araya gelerek bir grubu oluşturabileceği ifade ediliyor. Bu yöndeki çalışmalar sürüyor.
Yeni kabinede kimler olacak?
TBMM’de milletvekili yemini tamamlanması ile bu sefer cumhurbaşkanının yemini gerçekleşecek. Seçim takvimine göre cumhurbaşkanlığı seçiminin sonucu 1 Haziran Perşembe açıklanacak. Yasalara göre Erdoğan’ın üç gün içinde yemin etmesi gerekiyor. Cumhurbaşkanlığı kaynaklarına göre Erdoğan, Cuma günü Meclis’te yemin edecek ardından da akşam saatlerinde yeni kabineyi açıklayacak.
Belirlenen ve atanan cumhurbaşkanı yardımcısı veya yardımcıları ile bakanların da hemen ertesi gün Cumartesi günü TBMM’de yemin etmesi bekleniyor.
Soylu’nun yeni kabinede olup olmayacağı henüz bilinmiyor Fotoğraf: DHA
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ile Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, hariç 15 bakan milletvekili oldu. Bu isimlerin yemin etmeleri ile bakanlıkları da düşecek. Ancak Erdoğan’ın Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ile devam etmesi bekleniyor. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile yola devem edip etmeyeceği noktasında AKP içerisinde farklı görüşler hakim. Soylu’ya karşı olan bazı milletvekili ve parti yöneticilerinin olduğu ifade ediliyor.
Daha önce kabinede görev yapan ve yeniden görev verilmeyecek bakanların ise Meclis’te parti ve komisyon yönetimlerinde yer almaları bekleniyor.
Cumhur İttifakı’nın hedefi yerel seçim
Erdoğan’ın seçimleri kazanmasının ardından verdiği ilk mesajlardan biri de yerel seçimlere olmuş, Kısıklı’da yaptığı konuşmada “Şimdi önümüzde 2024 var. 2024’te Üsküdar’ı da İstanbul’u da yerel seçimlerde kazanmaya hazır mıyız? Öyleyse durmak yok, çok çalışacağız” ifadelerini kullanmıştı.
Balkon konuşmasında da sert bir üslup kullanan Erdoğan’ın yerel seçimlere giderken motivasyonu düşürmemek için bu söylemi tercih ettiği belirtiliyor. Cumhur İttifakı paydaşlarının da yerel seçimlerde birlikte hareket etmesine kesin gözüyle bakılıyor.
Millet İttifakı ne yapacak?
Millet İttifakı’nın altı lideri ise seçim sonuçlarının netleşmesinin ardından bir araya geldi. Liderler ortak bir açıklama yapmadı, ayrı ayrı yapılan açıklamalardan ise “mücadeleye devam” mesajı çıktı. Bu mesaj, yerel seçimlerde de birlikte hareket edileceği şeklinde yorumlandı.
Kılıçdaroğlu’nun “Ülkemize gerçek anlamda demokrasi gelinceye kadar bu mücadelenin öncüsü olmayı sürdüreceğiz” ve “Yürüyüşümüz sürüyor ve buradayız” mesajları da yerel seçimlere yönelik mesajlar olarak yorumlandı. İYİ Parti lideri Meral Akşener’in de kullandığı “Milletimizin bizlere verdiği muhalefet görevini bugüne kadar olduğu gibi yine aynı düsturla, aynı ciddiyetle, aynı seçmen velinimettir anlayışıyla yürüteceğiz” sözleri ise Millet İttifakı içerisinde hareket edeceği şeklinde değerlendirildi.
Ancak tüm partilerde yapılacak iç değerlendirmelerin ardından bir değişim süreci başlayacağı ifade ediliyor.
Parti yönetimleri değişir mi?
25 Temmuz 2020’de son kurultayını gerçekleştiren CHP’de 2022 yılında yapılması gereken kurultay, seçim nedeniyle bir yıl ertelenmişti. Tüzüğe göre bu yılın Temmuz ayına kadar kurultay sürecinin başlatılması gerekiyor. Süreç başlatıldıktan sonra ilçe ve il kurultayları gerçekleşecek ve devamında büyük kurultay yapılacak. Ancak ilçe ve il kurultaylarının 2024 yılı Mart ayında yapılması planlanan yerel seçim sonrasına kadar devam edebileceği de ifade ediliyor. Bu durumda büyük kurultay yerel seçim sonrasına kalacak.
Millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu Fotoğraf: Yves Herman/REUTERS
Parti içerisindeki “kurultay süreci hızlıca başlatılıp Ekim – Kasım ayı gibi toplanmalı” ve “olağanüstü kurultay yapılmalı, Kılıçdaroğlu güçlenerek çıkmalı” görüşünü savunanlar da bulunuyor. Partide Kılıçdaroğlu’nun genel başkanlığı bırakması gerektiğini düşünen partililer de var. Ancak bu tartışmaların hepsinin toplanacak bir Parti Meclisi’nde ele alınması bekleniyor. CHP MYK’sında da bir değişim beklentisi bulunuyor.
İl kongrelerini yapan İYİ Parti’nin kongre tarihi ise 24-25 Haziran. Parti içindeki tartışmaların yaşanması beklenen kongrede Akşener’in yenilenecek bazı isimlerden oluşan bir yönetimle yoluna devam etmesi bekleniyor. İYİ Parti içerisinde Kılıçdaroğlu’nun adaylığına onay veren Akşener’e tepkili olan kurmaylar bulunuyor.
Millet İttifakı parçası olan Gelecek Partisi’nin kongresi de Kasım ayında olacak. DEVA Partisi’nin de bu yıl sonunda kongresini toplaması bekleniyor.
Erdoğan’ın kabine ve Meclis yönetimini belirlemesinin ardından parti yönetiminde de bazı değişiklere gideceği ifade ediliyor. Ancak bu değişimin “oldukça sınırlı” olabileceği kaydediliyor. AKP, yedinci olağan kongresini 24 Mart 2021’de yapmıştı. Olağan kongre takvimi Mart 2023’e, yani tam yerel seçimler öncesine denk geliyor. Bu kongrenin yerel seçimler sonrasına da bırakılabileceği değerlendiriliyor.
DW Türkçe’ye VPN ile nasıl ulaşabilirim?