Ocak ayı yaklaştıkça emeklilerin zam oranı konusunda beklentileri oluşuyor. Yılda 2 kez maaşlarına zam alan emeklilerin zam oranları emekli oldukları statüye göre belirlenir. SSK ve Bağ-Kur’lular için enflasyon oranları, memurlar için ise toplu sözleşme belirleyicidir.
2 yıldır refah payı düzenlemesi, ek ikramiye ödenmesi ve en düşük emekli aylığı rakamının artırılması düzenlemeleri ile enflasyon oranının üzerinde artış sağlanarak emekli aylıklarının satın alma gücü korunmaya çalışılıyordu. Bu yıl da memur ve memur emeklileri ile SSK ve Bağ-Kur emeklileri arasındaki farkın kapatılması ve 12.500 TL olarak ödenen en düşük emekli aylığının artırılması konuları bu çerçevede gündeme gelecek gibi gözüküyor.
1. SSK Emeklisi: SSK emeklileri kural olarak son 6 aylık enflasyon oranında maaşlarına zam alıyor. Temmuz ayında ocak – haziran döneminde gerçekleşen enflasyon oranı kadar SSK emeklisinin maaşı zamlanıyor. Bu yıl şu an için yüzde 12.06 olarak gerçekleşen temmuz – ekim dönemi enflasyonu sonrası kalan 2 ayın da enflasyon rakamları açıklanınca SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin zam oranı ortaya çıkacak. Beklentiler yüzde 16 – 17 aralığında bir zammın oluşması yönünde.
2. Bağ-Kur Emeklisi: Bağ-Kur emeklileri için de aynı şartlar geçerli. Onlar da son 6 aylık enflasyon oranında yılda 2 kez maaşlarına zam alıyorlar. Bağ-Kur’lular genellikle en düşük basamaktan prim ödeyerek emekli oluyor. Bu nedenle de emekli aylıklarının genellikle düşük olması söz konusu oluyor. SSK ve Bağ – Kur emeklilerinin zammı, kök aylıklarına yapılacak. Dolayısıyla hali hazırda 12.500 TL aylık alan emeklilerin hepsinin zam alması söz konusu olmayabilir.
Örneğin kök aylığı 10.00 TL olan bir emekli şu an için 12.500 TL aylık alıyor. Ancak son iki aylık enflasyon çerçevesinde oluşacak zam, bu emeklinin kök aylığına yani 10.000 TL’ye uygulanacak. Bu durumda da yüzde 17’lik zam sonrası bile ek ödemeyle emeklinin maaşı 12.500 TL’nin üzerine çıkmayacak ve bu emekli hiç zam almamış olacak.
Ne isteniyor?
SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin en büyük beklentisi elbette ki intibak. 2000 öncesi emekliler için hayata geçirilen intibak düzenlemesi 2000 sonrası emekliler için yapılmamıştı. İntibak emekli aylıklarının düşük olması sorununu hafifletecektir. Ancak kalıcı çözüm için özellikle 2008 sonrası düşürülen emekli aylık bağlama oranlarının artırılması ve güncelleme katsayısının hesaplanmasındaki formülün emekliler lehine değiştirilmesi gerekiyor. Aksi halde geçici çözümler ile emekliler arasında ayrım yapılması gibi bir durum oluşuyor.
Şu an için ise SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin en büyük beklentisi en düşük emekli aylığı tutarı olan 12.500 TL’nin en az 15.000 TL’ye yükseltilmesi. Bu yönde bir düzenleme yapılmazsa bazı emekliler hiç, bazı emekliler ise oluşacak 6 aylık enflasyonun altında zam alma riski ile karşı karşıya kalacak.
3. Memur Emeklisi: Memur emeklilerinin zam oranları ise 2 yıl için yapılan toplu sözleşmeler ile belirleniyor. Toplu sözleşme uyarınca memur emeklileri ocakta yüzde 6 zam alacaklar. Buna ilave olarak enflasyonun yüzde 10’u aşan kısmı da enflasyon farkı olarak zamma eklenecek. Bu çerçevede hesaplanan zam oranı memur emeklilerinin SSK ve Bağ – Kur emeklilerinden daha düşük zam almaları sonucunu doğuruyor. Farkın yüzde 4’ü bulması söz konusu. Memur emeklilerinin de talebi bu farkın kapatılması olacaktır.
Görevdeki memurlar…
Görevdeki memurların zam oranları da toplu sözleşme çerçevesinde belirleniyor. Onlar da memur emeklileri ile aynı beklenti içerisinde. En azından SSK ve Bağ – Kur emeklileri ile memur ve memur emeklileri arasındaki farkın kapatılması beklentisi içindeler. Bu çerçevede emeklilerin taleplerinin şu şekilde sıralanması mümkün:
1. Kasım ve aralık enflasyon oranları sonrası ortaya çıkması beklenen yüzde 16 – 17 bandındaki zam oranının refah payı ile artırılması,
2. Memur ve memur emeklileri ile SSK ve Bağ – Kur emeklileri arasında oluşacak 4 puanlık farkın kapatılıp zam oranının refah payı ile eşitlenmesi,
3. 12.500 TL olarak ödenen en düşük emekli aylığı rakamının 15.000 TL’ye yükseltilmesi.
Bu taleplerin ne kadarının karşılanacağını ve son 2 aylık enflasyonun ne noktaya geleceğini önümüzdeki süreçte göreceğiz.
Cem Kılıç
milliyet.com