Emre ERGÜL
Kurban Bayramı haftasına damgasını vuran Kremlin-Wagner krizinde son perde: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin; Savunma Bakanı Sergey Şoygu’nun kendilerine yardım etmediğini bahane ederek, Ukrayna’da savaştıkları cepheleri bırakıp Moskova’ya yürüyüşe geçen paramiliter grup Wagner’in lideri Yevgeni Prigojin’in ölüm fermanını imzaladı.
İddiaya göre Putin, Belarus’a sığındığı söylenen ancak sınırdaki askeri hareket sonrası sırra kadem basan ve şu anda nerede olduğu bilinmeyen Prigojin’e suikast düzenlemesi için Rusya’nın istihbarat örgütü FSB’ye emir verdi. İddianın sahibi ise Ukrayna istihbaratının başındaki tümgeneral…
Ukrayna Savunma Bakanlığı İstihbarat Ana Müdürlüğü Başkanı Kyrylo Budanov, The War Zone dergisine konuştu: “Prigojin’in isyan planlarından uzun süredir haberdardık. Wagner artık Putin’in Ukrayna’yı tam ölçekli işgalinde bizim için bir tehdit olmayacak. FSB’nin ona suikast düzenlemekle görevlendirildiğinin farkındayız.” “Bunu başarabilecekler mi?” sorusuna da Budanov şu cevabı verdi: “Zaman içinde göreceğiz.
Potansiyel suikast girişimleri hızlı olmayacaktır. Doğru yaklaşımları elde etmeleri ve ‘öldürme’ aşamasına gelmeleri biraz zaman alacak. ‘Bunu yerine getirmede başarılı olacaklar mı?’ Bu emri yerine getirmeye cesaret edebilecekler mi?’ İşte bunlar zor sorular.”
1980’de hapse girdi
Global Guardian adlı güvenlik kuruluşunda görevli analist Zev Faintuch da Prigojin’in Belarus’a kaçmasının Putin’e “zaman kazandırdığına” inananlardan: “Aşırı milliyetçi Rusların tepkilerinden çekiniyor. Bu tepkilerin azaldığını ya da azalacağını hissettiği gün, ondan (Prigojin’den) kurtulacaktır.”
Putin gerçekten gününü mü bekler, yoksa bu kalkışmayı sineye çekip Prigojin’i affeder mi, onu zaman gösterecek. Çünkü Prigojin’in hayatına baktığımızda onu en iyi tanıyan kişinin yine Putin olduğunu görüyoruz: Prigojin, 1961 yılında bugünkü St Petersburg’da doğdu. Babası daha küçükken öldü. Annesi bir hastanede çalışıyordu.
Küçük yaşta kayak yapmayı öğrendiği bir spor akademisine yazıldı. Mezun olduğunda ise profesyonel bir sporcu olacağına bir “suçlu” oldu. Mart 1980’de, henüz 18 yaşındayken, üç arkadaşıyla bir bardan çıkan Prigojin, tek başına yürüyen bir kadını, “Sigaranız var mı?” bahanesiyle yakalaşıp gasp etti. Çantası, küpeleri ve ayakkabılarını çaldığı kadını sert darbeyle yerde yarı baygın bırakıp kaçan Prigojin, 13 yıl hapis cezası aldı.
1990’da hapisten çıktığında Sovyetler Birliği can çekişiyordu. St Petersburg’a dönen Prigojin, evde yaptığı sosisli sandviçleri sokakta satmaya başladı. Ayda bin dolara yakın para kazanmaya başlamıştı. Kendi ifadesine göre, annesi “masaya koyduğu rubleleri saymakta zorlanıyordu.”
Elinde fenerle dolaşırdı
“Sosisli satarak hayat geçmez” diyen Prigojin, her gördüğü varlıklı kişilerle tanışarak şansını deniyordu. Arkadaş olduğu İngiliz otel yöneticisi Tony Gear ile ortak olarak bir lokanta açtığında yıl 1995’ti…Mutfağa önem veren ikili, lokantanın ismini kısa sürede herkese duyurdu.
Pop yıldızları ile iş insanları Prigojin’in mekânından çıkmıyordu. Kusursuzluğun peşinde olan “zor” bir patrondu Prigojin… Gear’ın dediğine göre, sabahları elinde fenerle lokantayı dolaşır masaların altında toz var mı yok mu diye bakardı…
Lakabı: Putin’in aşçısı
Prigojin’in hayatını iki olay değiştirdi: İlki, o zamanlar St Petersburg’un belediye başkanı olan Anatoly Sobchak’ın yardımcısı Vladimir Putin’in lokantasını ziyaret ettiği gündü.
Putin ile Prigojin kısa sürede arkadaş oldu. İkincisi de viyolonsel üstadı Mstislav Rostropovich’le tanıştığı gün oldu. Ünlü müzisyen, St Petersburg’daki evinde İspanya Kraliçesi’ni ağırladığında Prigojin’den eve yemek servisi yapmasını istedi. O artık kralların kraliçelerin yemekçisiydi… Putin, Rusya’nın devlet başkanı olduğunda da ilk talebi “Yevgeni’yi getirin buraya” oldu.
Prigojin, kısa sürede Kremlin’deki tüm resmi yemeklerden sorumlu kişi oldu. Artık o “Putin’in aşçısı” olarak anılıyordu. Bir süre sonra Prigojin’in kurduğu şirket, Moskova’daki tüm okullarda yemek dağıtmaya başladı. O artık bir milyarderdi. Çünkü “kazandığı ihale” onun cebine 10.5 milyar rublenin (253 milyon dolar) girmesini sağladı. Takvimler 2014’ü gösterdiğinde Putin, Kırım’ı ilhak etti.
“Aşçı” Prigojin bir anda kariyer değişikliğine gitti ve Wagner’i kurdu. Putin dışında Kremlin’deki herkes tepkiliydi çünkü Rus kanunlarına göre ülkede ordu dışında özel bir askeri grup kurmak yasaktı. Emir demiri kesti ve Putin’in emriyle Wagner’e Rusya’nın güneyindeki Molkino kentinde bir açık arazi tahsis edildi. Wagner, “çocuk kampı” olarak gösterilen yerde ilk eğitimlerine başladı.
Yıl: 2015… Prigojin, kazandığı 1 milyar sterlinlik ihaleyle tüm orduya yemek servis etmeye başladı. Üst düzey askeri kadroda Prigojin’e karşı ciddi bir rahatsızlık olsa da Putin, 2015 yılında “aşçı”yı ilk yurtdışı göreve gönderdi! “Prigojin’in catering şirketi,” Suriye’deki Rus askerlerine yemek servis ederken; “Prigojin’in paralı askerleri” de Suriye’de savaşıyordu.
“Korku salan bir lider”
Ona bu kadarı da yetmedi… Moskova’ya döndüğünde bir de medya ajansı kurdu. Yetiştirdiği bilgisayar korsanları, başta 2016 ABD Başkanlık Seçimi olmak üzere, tüm “düşman ülkeler”deki önemli olaylara müdahale etmeye çalıştı. FBI’ın arananlar listesine girdiğinde ve Wagner’i Afrika ülkelerine gönderdiğinde yıl 2018’di… “Lezzetli yemekleriyle ünlü aşçı” artık uluslararası bir suçluydu; çünkü Wagner’in askerleri hakkında görev yaptıkları her ülkede “cinayet, gasp, işkence, tecavüz” gibi suçlamalardan dosyalar hazırlanıyordu.
Fransa’ya kaçan eski bir Wagner komutanı, Prigojin’i “Korku salarak yöneten bir lider” olarak tanımlıyordu: “Çalışanlarına bağırır, gerekirse herkesin içinde küçük düşürürdü.” Kremlin’deki bazı yöneticilerin “Yok artık” dediği tarih Nisan 2018 oldu. Prigojin, hiçbir resmi ünvanı olmamasına rağmen Putin’in Madagaskar liderini ağırladığı masada yanında oturuyordu. 20’li yaşlarını hapiste geçiren, 30’larda milyarder olan, 40’larında savaşçılığa soyunan Prigojin bugün kayıp. Kendisini maddi manevi büyüten Putin’e isyan eden Prigojin’in Belarus’ta saklandığı düşünülüyor.